Policjanci w służbie historii Szymon Rózio - Konkurs Policjanci w służbie historii - edycja II -

Policjanci w służbie historii Konkurs dla uczniów „klas mundurowych”

Nawigacja

Konkurs Policjanci w służbie historii - edycja II

Elwira Kołaczyńska - Bogdan


Nazwa szkoły
Zespół Szkół im. Bolesława Podedwornego w Niećkowie

Dane zespołu

Nauczyciel – Opiekun - imię i nazwisko
Elwira Kołaczyńska - Bogdan

Pierwszy uczeń

Uczeń 1 – imię i nazwisko
Szymon Rózio

Drugi uczeń

Uczeń 2 – imię i nazwisko
Wiktoria Kupiecka

Trzeci uczeń

Uczeń 3 – imię i nazwisko
Kamil Cimochowski

Miejsce pamięci

Nazwa miejsca
Przechody
Lokalizacja
Posterunek Policji we wsi Przechody
Przechody -wieś położona w województwie podlaskim w powiecie grajewskim, w gminie Grajewo (do 1954 roku gmina Ruda). W roku 2009 wieś liczyła 136 mieszkańców.
Więcej
Dokładny opis miejsca

Nazwa miejscowości wywodzi sie od przechodu zwierząt leśnych, na które w tych miejscach urządzano polowania. Przechody było wsią królewską w administracji kościelnej początkowo należało do parafii Białaszewo. Miejscowość powstała już w okresie rządów saskich w Rzeczpospolitej (połowa XVIII wieku) w tych czasach rozpoczęły się gwałtowne zmiany w dobrach królewskich, które skutkowały zwiększona wydajnością rolnictwa. Przechody w czasach zaborów nadal się rozwijają. W pierwszych latach XX wieku wzniesiono tam drewnianą kaplicę, a w 1933roku erygowano parafię i wybudowano kościół. Przechody zamieszkiwało ponad tysiąc osób. Znajdowała się tam m.in. Ochotnicza Straż Pożarna, szkoła powszechna, przychodnia. W okresie międzywojennym Przechody należały do powiatu szczuczyńskiego w woj. białostockim. W 1935 roku na Komisariat Policji Państwowej został przeniesiony Antonii Brzeski gdzie pełnił funkcje Komendanta wraz z nim służyli policjanci Józef Popłaski, Stanisław Wasilewski, kawaler Tadeusz Karabowniczek i kawaler Krzysztof Marciniak. Przechody w tych latach były duża wsią ciągnąca się ponad kilometr. Posiadającą gminę, policję, szkołę do której uczęszczały dzieci Komendanta. W placówce oświatowej pracowało dwóch nauczycieli, Aniela Skubisówna i Helena Elenkiewicz, która jednocześnie była kierowniczką szkoły. Murowany kościół (zburzony w 1944 roku przez okupantów niemieckich ) obsługiwało dwóch księży - proboszcz Józef Janucik oraz prefekt Czesław Żebrowski. W gminie zatrudniony był wójt, sekretarz i zastępca sekretarza oraz funkcjonują dwa sklepy pp. Uniejewskich i pp.Cybulów. W Przechodach Antonii Brzeski w 1937 roku został awansowany do stopnia przodownika Policji Państwowej oraz został odznaczony Brązowym Krzyżem Zasługi. 28 sierpnia 1939 roku Komendant w trosce o bezpieczeństwo rodziny zorganizował im ucieczkę wraz z księdzem Józefem Januciak oraz Aleksandrem Cybulą do Lubieszewa na Polesiu. Antoni Brzeski pozostał na Posterunku Policji we wsi Przechody do 1 września 1939 roku. Stąd został powołany na niemiecko- polską wojnę obronną. W 1944 roku okupanci Niemieccy dokonali zniszczeń we wsi Przechody. Fragmenty Posterunku Policji w Przechodach wraz ze strzelnicą z okresu międzywojennego znajduje się obecnie na posesji Pana Sebko. ( zdjęcia nr.2)

Zdjęcia

Żywa lekcja historii

Opis przeprowadzonej żywej lekcji historii

Kadeci z Policyjnej Klasy Mundurowej Zespołu Szkół w Niećkowie przygotowując się do konkursu "Policjanci w służbie historii" spotkali się z córką Komendanta Posterunku Policji we wsi Przechody Apolonią Lidią Brzeską.
12 kwietnia 2018 roku Kadeci Policyjnej Klasy Mundurowej naszej Szkoły, Wiktoria Kupiecka, Szymon Rózio oraz Kamil Cimochowski, biorący udział w projekcie "Policjanci w służbie historii" uczestniczyli w niezwyklej lekcji historii - spotkaniu z Panią Apolonią Lidią Brzeską, córką Antoniego Brzeskiego - Komendanta Policji Państwowej we wsi Przechody w okresie międzywojennym. Podczas spotkania pani Brzeska opowiadała Kadetom o swoim ojcu i jego służbie w szeregach Policji, a także o swoich ciężkich przeżyciach na stepach Kazachstanu. Pani Brzeska swoje wspomnienia i przeżycia z zesłania opisała w formie pamiętnika, który zawiera bardzo szczegółowe opisy tamtych wydarzeń i jest księgą pamięci dla przyszłych pokoleń.
http://www.zsnieckowo.com.pl/start/a/projekt_policjanci_w_sluzbie_historii_2017-2018
Drugim etapem działań konkursowych było przeprowadzenie spotkania piętnastu kadetów Policyjnej Klasy Mundurowej ze świadkiem historii Panią Apolonią Lidią Brzeską, podczas którego został zrealizowany film "Bohater - wspomnienia córki Komendanta Posterunku Policji Państwowej we wsi Przechody".
Historię poznajemy nie tylko z książek. Historię tworzą ludzie i ich losy.
Kadeci Policyjnej Klasy Mundurowej: Kamil Cimochowski, Wiktoria Kupiecka i Szymon Rózio, którzy biorą udział w projekcie – konkursie "Policjanci w służbie historii" przeprowadzili specjalną lekcję historii. 21.04.2018 kadeci wraz z gościem wyjątkowym i specjalnym – Panią Apolonią Lidią Brzeską, córką Antoniego Brzeskiego – Komendanta Policji Państwowej we wsi Przechody mogli obejrzeć i wysłuchać prezentacji multimedialnej "Policja państwowa 1919 - 1939 Antoni Brzeski Komendant Policji Państwowej". Młodzież w skupieniu wysłuchała relacji o przeżyciach kilkuletniej wówczas dziewczynki, której wspomnienia o ojcu są nadal żywe i jakże fascynujące. Pani Lidia jest niezwykle odważną i silną kobietą, nastawioną bardzo optymistycznie do świata. Mieliśmy okazję spotkać prawdziwego świadka historii, który wzbogacił nas o nowe doświadczenia i pogląd na świat. Dzięki bezpośredniej rozmowie zapamiętamy to wydarzenie na całe życie.
http://www.zsnieckowo.com.pl/start/a/klasa_mundurowa5_2017-2018
Ostatnim etapem działań było przeprowadzenie żywej lekcji historii, zorganizowanej w Bibliotece Centrum Kultury w Szczuczynie adresowanej do dwudziestu pięciu uczniów Publicznego Gimnazjum w Szczuczynie.
27.04.2018r. w Bibliotece – Centrum Kultury w Szczuczynie kadeci Policyjnej Klasy Mundurowej naszej Szkoły: Kamil Cimochowski, Wiktoria Kupiecka i Szymon Rózio, którzy biorą udział w projekcie – konkursie "Policjanci w służbie historii" zaprezentowali klasie III „c” z Publicznego Gimnazjum im. Stanisława Antoniego Szczuki w Szczuczynie prezentację multimedialną "Policja państwowa 1919 – 1939. Antoni Brzeski Komendant Policji Państwowej".
Kadeci przedstawili zebranym wiele ciekawych informacji na temat historii Policji Państwowej m.in. dotyczących jej kodeksu honorowego, organizacji, roli komendanta czy ubioru.
W przedstawianej prezentacji niezwykle interesująca była część dotycząca historii życia Antoniego Brzeskiego – Komendanta Policji Państwowej we wsi Przechody, którą kadeci poznali dzięki spotkaniu z jego córką Apolonią Lidią Brzeską.
Kadeci przygotowali też niespodziankę dla uczestników dzisiejszego spotkania a mianowicie zaprezentowali po raz pierwszy film pt.: „Antoni Brzeski – komendant Policji w Przechodach w II RP. BOHATER”, który dla szerszej publiczności będzie dostępny dopiero po uroczystej premierze w siedzibie Instytutu Pamięci Narodowej w Warszawie.
http://e-grajewo.pl/wiadomosc,Policjanci_w_sluzbie_historii_,35065.html

Zdjęcia
Pliki
Plik 1 Plik 2 Plik 3 Plik 4 Plik 5
Plik ZIP lub RAR
Array

Sylwetka policjanta

Imię i nazwisko policjanta
Antoni Brzeski
Lata życia
1899-1940
Opis postaci

Urodził się 1 marca 1899 r. we wsi Siemoń, województwo toruńskie. Z ojca Franciszka i matki Ksawery z domu Fiedler. Podczas zaboru pruskiego uczęszczał do szkoły niemieckiej powszechnej(pobiera naukę w języku niemieckim którym władał biegle w mowie i piśmie), której 7 oddziałów kończy w 1913 r. Następnie pomaga rodzicom w pracy na roli. W roku 1916 podjął pracę na kolei w Toruniu. W tym samym czasie umiera mu matka. 17 czerwca 1917 r. został powołany do wojska niemieckiego, wpierw do I Pułku wojska niemieckiego, potem do 412 p.p. z pobytem na froncie rosyjskim. W listopadzie 1918 r. zostaje zwolniony ze służby i przez cały rok 1919 pozostał na gospodarstwie rodziców.
Po wybuchu wojny polsko-bolszewickiej 4 lutego 1920 r. wstępuje jako ochotnik do WP - 63 pp w Toruniu. W jego szeregach od 05.05.1920 do 15.09.1920 przebywa na froncie walcząc przeciwko bolszewickiej Rosji. Biorąc udział w ofensywie obszaru Dniepru w odwrocie do Warszawy, w dniu 15 września 1920 w boju w okolicy Kobrynia (dziś Białoruś) zostaje ranny w okolicę serca i brzuch (pęcherz). 17 września 1920 roku podczas ataku koło wsi Zalesie raniono go w prawa nogę (która zostaje usztywniona). Przebywa w szpitalach Warszawie, następnie w Bielsku i Toruniu.
Za odważny czyn bojowy, z narażeniem życia, okazanie niezwykłego męstwa i postawę patriotyczną w obronie swojej Ojczyzny za którą w każdej sytuacji politycznej uważał Polskę otrzymał tytuł Kawalera Krzyża Srebrnego Orderu Wojennego „Virtuti Militari”
We wniosku odznaczeniowym znalazła się m.in. następująca opinia jego bezpośrednich przełożonych:
" W dniu 29 lipca 1920 roku II Kompania 63 p.p została zaatakowana przez nieprzyjaciela pomiędzy Brześciem Litewskim a stacją Zabinki na torze kolejowym pod wsią Ogrodniki. Dowódca kompanii sierżant liniowy Józef Grzeszczak, razem z szeregowym Antonim Brzeskim i Władysławem Lewandowskim wystawili karabin maszynowy na tor. Strzelali tak zaciekle w bolszewików, że mimo ich liczebności zmusili ich do wycofania się. W dniu 29 lipca 1920 roku na rozkaz dowódcy II Kompanii 63 p.p., ten pluton pod dowództwem sierżanta Józefa Grzeszczaka, szeregowy Władysław Lewandowski, Antoni Brzeski podeszli do wroga w natarciu tak blisko, że mimo silnego ognia zmusili ich do ucieczki."
„Jako dowódca plutonu stwierdzam, że szeregowy Brzeski Antoni należący do mojego plutonu zachowywał się w boju, jak na prawego żołnierza przystało. Był zawsze pierwszy do akcji, gdzie wymagana była odwaga. Nie cofał się przed niczym, aby wypełnić dany rozkaz. Opis czynów bojowych opisanych we wniosku dla odznaczenia orderem " Virtuti Militari' zgadza się z prawdą. Podpisał sierżant linii Józef Grzeszczak” oraz „Jako świadek naoczny czynów bojowych szeregowego Brzeskiego Antoniego stwierdzam, że opis bojowe zawarte we wniosku dla odznaczenia orderem "Virtuti Militari” są prawdziwe. Bez obawy o własne życie, nie zwracając na ogień nieprzyjaciela lub jego liczebną przewagę szedł szeregowy Brzeski skutecznie naprzód. Dawał przykład kolegom jak prawdziwy żołnierz w boju zachowywać się powinien. Podpisali kapral Gołębiewski, starszy szeregowy Podoborski Józef. ”.
W styczniu 1922 roku został ponownie zewidencjonowany w 63 p.p., jednak już 8 marca 1922 roku ze względu na stan zdrowia został zwolniony do rezerwy w stopniu st. szeregowca. Ponownie powraca w rodzinne strony, jednak żywiołowy charakter nie pozwolił jemu tam być długo.
Antoni Brzeski za stałe poczucie obrony Rzeczpospolitej Polskie, walki o kształt granic państwowych i likwidacji siatki szpiegowskiej, posiadał istotne dla niego odznaczenia: medal „ Walecznych”, medal „Polska swemu obrońcy”, medal „ Dziesięciolecia Niepodległości Polski” i późniejsze odznaczenia Policji Państwowej. Część odznaczeń wojskowych wręczane były osobiście przez Marszałka Józefa Piłsudskiego.
27 czerwca 1922 Antoni Brzeski podejmuję pracę w Policji Państwowej w Bielsku Podlaskim, stamtąd został przeniesiony do Komendy Powiatowej w Grajewie. W 1927 r. został przeniesiony służbowo na posterunek w Szczuczynie. Wkrótce zapoznał swą przyszłą żonę, krawcową ze Szczuczyna Apolonię Ladzińską , z którą w 1927 r. zawarł związek małżeński. Posiadali czwórkę dzieci: syna Ryszarda Antoniego (ur. 27 V 1928) i trzy córki: Apolonię Lidię (ur. 20 IX 1929), Elżbietę Marię (ur. 29 VI 1931) i Danutę Krystynę (ur. 10 V 1933). W październiku 1929 roku zostaje przeniesiony na posterunek graniczny z Prusami Wschodnimi obok wsi Czarnówek (4 km od Szczuczyna). Przeniesienie związane było z biegłym posługiwaniem się językiem niemieckim przez Antoniego Brzeskiego, pełni funkcję komisarza i rewidenta, otrzymuje miesięczne uposażenie w wysokości 230 zł netto. Po 6 latach pracy w Czarnówku dnia 1 czerwca 1935 r. został przeniesiony na Komendanta Posterunku PP we wsi Przechody gmina Ruda. Razem z Antonim Brzeskim na Posterunku Policji we wsi Przechody służyli Józef Popłaski, Stanisław Wasilewski, kawaler Tadeusz Karbowniczek i kawaler Krzysztof Marciniak. Przed wyżej wymienionymi policjantami służyli także Grynewicki, Lewandowski, Baranowski ze Szczuczyna, Kapuśniak, Chrodziej oraz Franciszek Narudzki który na emeryturę odszedł w1929 roku. Komendant Brzeski 1937 roku awansował do stopnia przodownika Policji Państwowej . W 1938 roku podczas akcji ścigania osobników podejrzanych , aresztował niemieckiego szpiega. Za trud i odważny czyn został odznaczony Brązowym Krzyżem Zasługi – za zasługi w służbie bezpieczeństwa publicznego . Angażował się w działalność społeczną i sportową. Należał do Policyjnego Klubu Sportowego „Mazowia” w Grajewie w którym na zawodach 1938 roku zajął III miejsce w biegu kolarskim na 20 km.
W związku z wiadomościami o możliwości wojny 29 sierpnia 1939 roku Antoni Brzeski wysłał żonę wraz z dziećmi z księdzem Józefem Janniką i gospodarzem Panem Aleksandrem Cybulą do Lubieszowa na Polesiu.
„…. Pożegnaliśmy z żalem swego Tatusia, który pozostał na Posterunku Policji aż do wybuchu wojny…” - Pamiętnik Apoloni Lidii Brzeskiej „ W stepach Kazachstanu 1939-1940-1946”
Antoni Brzeski funkcję Komendanta Posterunku Policji we wsi Przechody pełni do 01 września 1939 roku. Na wypadek użycia gazu dla wszystkich przywiózł z Komendy Powiatowej Policji gazowe maski. Niemcy jednak gazu nie użyli.
Sam wziął udział w kampanii wrześniowej. 17 września 1939 roku dostał się do niewoli niemieckiej, miało to miejsce w Puszczy Białowieskiej, gdzie przetrzymywany był za drutami kolczastymi o głodzie pięć dób, po sprawdzeniu dokumentów że był dezerterem w wojsku niemieckim groziło mu rozstrzelanie.
„Znając język niemiecki zwrócił się do swojego kolegi Piotrowskiego ( był funkcjonariuszem Policji Państwowej w Grajewie)
Słuchaj Kolego, śmierć czy życie? Szybko decydujemy !” - Pamiętnik Apoloni Lidii Brzeskiej „ W stepach Kazachstanu 1939-1940-1946”
Ustalili plan ucieczki, skąd po pięciu dobach zdołali zbiec. Dotarł do Grajewa do Pani Pawlickiej poczym dowiedział się że żona z dziećmi żyje i zatrzymali się w Szczuczynie.
Następnie udał się do Szczuczyna, zajętego już przez oddziały Armii Czerwonej. Zatrzymał się na kolonii zwaną Skitową od Szczuczyna odległej ok. 1 kilometra i poprosił kuzynkę by powiadomiła żonę że powrócił.
Piątego dnia został zadenuncjowany, przez kolegę Polskiego Policjanta później konfidenta Czepelewskiego.
Aresztowany przez NKWD został w październiku 1939 r. w domu przy ulicy. Kilińskiego 26 A w Szczuczynie, 20 października 1939 roku został osadzony w piwnicach aresztu przy ulicy Kilińskiego 40 w Szczuczynie.
W drugiej dobie od zatrzymania został wywieziony w nieznanym kierunku.
Żona szukała go w aresztach w Grajewie, Białymstoku aż odnalazła go w więzieniu Łomży.
Tam dla aresztanta pozwalana dostarczać przesyłki pierwszego i piętnastego dnia każdego miesiąca. W marcu 1940 roku kiedy żona podeszła pod łomżyńskie więzienie, strażnik powiedział:
„ Uże niet Brzeskowo Antona. Bolsze nie prychodit s pieredaczjoj.
- gdzie uwieźli? – zaptała Mamusia
w nasze strany ”
- Pamiętnik Apoloni Lidii Brzeskiej „ W stepach Kazachstanu 1939-1940-1946”
W połowie marca 1940 r. został wywieziony w głąb ZSRR i wszelki słuch o nim zaginął.
Dla rodziny stał się powodem do zsyłki , a po nim pozostały łzy, dokumenty i wspomnienia.
„ Jako odznaczony i współuczestniczący w elicie narodu Zgromadzeniu Kawalerów Orderu Wojennego „ Virtuti Militari” mógł korzystać z wielu przywilejów, łącznie z wojskowym pochówkiem. Los odmówił Komendantowi Antoniemu Brzeskiemu tego szacunku, bowiem nie skorzystał nawet z ostatniej woli czy aktu wdzięczności. Aresztowany przez NKWD 20 października 1939 roku zginął z ich rąk w sytuacji dotychczas nie znanej.” - Pamiętnik Apoloni Lidii Brzeskiej „ W stepach Kazachstanu 1939-1940-1946”
Z kolei żona wraz z dziećmi została z 12 na13 kwietnia 1940 r. deportowana do Kazachstanu, do Obwodu Pawłodarskiego.
Do Polski powrócili dopiero w czerwcu 1946 r.
„ Płacz łagodzi ból, ale i ten sam płacz przygotowywał nas do usłyszenia wiadomości o naszym ojcu. Gdzie on jest? Gdzie jesteś? Żyjesz Tatusiu kochany? Jesteś? To przyjdź do nas. Niech ciebie jak najszybciej ujrzymy! …
Naszego kochanego Tatusia jednak nie zastaliśmy a przez sześć lat nasz osobisty ból i strach nie zakryły całkiem cieniem rozpaczy po jego utracie. Kochaliśmy go. Zginął z Rąk katów NKWD. Po powrocie posłaliśmy pisma do archiwum w Rosji i w Polsce do Czerwonych Krzyży, ale ślad po nim zaginął. Lista białoruska dotychczas nie ujrzała światła dziennego” - Pamiętnik Apoloni Lidii Brzeskiej „ W stepach Kazachstanu 1939-1940-1946”

Wykorzystane źródła

Pamiętnik Apolonii Lidii Brzeskiej - „ W stepach Kazachstanu 1939-1940-1946” – prywatna własność Pani Apolonii Lidii Brzeskiej, Szczuczyn

Informacje o rodzinie - Ryszard Brzeski- Grajewska Izba Historyczna

https://pl.m.wikipedia.org/wiki/Przechody_(powiat_grajewski)

https://pl.m.wikipedia.org/wiki/Gmina_Ruda_(wojew%C3%B3dztwo_bia%C5%82ostockie)

https://grajewiak.pl/index.php/opracowania-o-grajewie-i-okolicy/834-kapice-i-przechody-w-latach-ii-wojny-swiatowej

http://e-grajewo.pl/wiadomosc,Sylwetki_znane_i_nieznane_2_,13295.html

https://grajewiak.pl/index.php/biogramy/537-brzeski-antoni

http://www.dws-xip.pl/wojna/2rp/ad8.html

http://mwb.com.pl/policja/

http://mwb.com.pl/policja/?page_id=63

http://www.podlaska.policja.gov.pl/pod/policja-podlas/historia-policji/policja-panstwowa/26629,Policja-Panstwowa.html

do góry