Policjanci w służbie historii Kaja Grabowska - Konkurs Policjanci w służbie historii - edycja II -

Policjanci w służbie historii Konkurs dla uczniów „klas mundurowych”

Nawigacja

Konkurs Policjanci w służbie historii - edycja II

Rafał Byzia


Nazwa szkoły
Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych Centrum Kształcenia Ustawicznego

Dane zespołu

Nauczyciel – Opiekun - imię i nazwisko
Rafał Byzia

Pierwszy uczeń

Uczeń 1 – imię i nazwisko
Kaja Grabowska

Drugi uczeń

Uczeń 2 – imię i nazwisko
Kacper Górecki

Trzeci uczeń

Uczeń 3 – imię i nazwisko
-

Miejsce pamięci

Nazwa miejsca
Ostrowska Ściana Pamięci Narodowej
Lokalizacja
kościół pw. św. Antoniego Padewskiego w Ostrowie Wielkopolskim
Więcej
Dokładny opis miejsca

Ściana Pamięci Narodowej na zewnątrz zachodniej ściany budynku kościoła pw. św. Antoniego Padewskiego w Ostrowie Wielkopolskim (szerokość geograficzna 51.652896 , długość geograficzna 17.809909) powstała w latach 1990-2015. Jest zespołem tablic pamiątkowych poświęconych historii Polski od okresu zaborów do współczesnych wydarzeń, które odcisnęły swoje piętno na dziejach naszej Ojczyzny, ze szczególnym uwzględnieniem postaci z Ostrowa Wielkopolskiego i okolic. Pierwszą tablicą, ufundowana przez społeczeństwo ziemi ostrowskiej (faktycznie projekt, materiały i prace zostały wykonane za darmo przez firmy wykonujące tablicę), która zawisła na ścianie ostrowskiej świątyni tuż obok przylegającej do kościoła od zewnątrz Groty Matki Boskiej z Lourdes, była tablica poświęcona oficerom Wojska Polskiego zamordowanym przez NKWD w 1940 r. w Katyniu i innych miejscach kaźni ZSRR, którą zawieszono i poświęcono w 1990 r. z inicjatywy prof. Jerzego Pietrzaka. Tablica, za którą umieszczono ampułkę z ziemią katyńską, wykonana z białego marmuru stała się wzorcem do powstania kolejnych tablic, powstałych po 2000 r., kiedy to faktycznie zaczęła się formować idea Ściany Pamięci Narodowej. Inicjatorem tej pięknej idei był Krystian Niełacny, który przy wsparciu proboszczów kościoła św. Antoniego: ks. Infułata Tadeusza Szmyta oraz ks. Prałata Pawła Kostrzewy stworzył Komitet Obywatelski, w skład którego weszli znani ostrowscy społecznicy różnych zawodów i stanów (Jarosław Biernaczyk, Włodzimierz Grabowski, ks. Tomasz Ilski, Zbysław Jeżewski, Krzysztof Kula, Andrzej Leraczyk, Maciej Maśliński, Robert Matuszewski, ks. Alfred Mąka, Grzegorz Serbakowski, Edward Szperzyński, Wojciech Świtalski, Renata Kania Weiss, Arkadiusz Wiśniewski i Jerzy Wojtaszek). W 2002 r. zamontowano tablicę poświęconą absolwentom ostrowskiego gimnazjum męskiego oraz jednego profesora gimnazjum zamordowanym w zbrodni katyńskiej i na wschodzie, ufundowaną przez Stowarzyszenie Wychowanków „Alma Mater Ostroviensis” przy I Liceum Ogólnokształcącym. W 2009 r. przybyły cztery nowe tablice: Tablica duchownych zamordowanych w czasie okupacji niemieckiej, ufundowana przez parafię św. Antoniego Padewskiego w Ostrowie Wielkopolkim, Tablica pamięci harcerzy ostrowskiego hufca ZHP poległych w latach 1939-1945, ufundowana przez Firmę P.P.U.H. „ANFRA” Franciszka Antczaka z Ostrowa Wlkp., Tablica poświęcona żołnierzom Polskiego Państwa Podziemnego, mieszkańcom Ostrowa i powiatu zamordowanym przez niemieckiego okupanta w styczniu 1945, ufundowana przez Przedsiębiorstwo Handlowe JETA z Ostrowa Wlkp. oraz Tablica poświęcona ostrowianom poległym w powstaniu warszawskim, ufundowana przez Przedsiębiorstwo Budownictwa Ogólnego PBO Ostrów – spółka z o.o. Te cztery tablice uzupełniają dwie mniejsze z sentencjami: „GDY GAŚNIE PAMIĘĆ LUDZKA, DALEJ MÓWIĄ KAMIENIE” Stefana kard. Wyszyńskiego oraz „Z WSZYSTKICH NĘDZ NAJSTRASZNIEJSZE LUDZKIE ZAPOMNIENIE” Juliusza Słowackiego. Kolejne cztery tablice pojawiły się na Ścianie Pamięci Narodowej w roku 2010: Tablica poświęcona oficerom Wojska Polskiego z 60 Pułku Piechoty zamordowanym w Katyniu i Charkowie przez NKWD w roku 1940, ufundowana przez posła na Sejm RP Andrzeja Derę, Tablica poświęcona oficerom Wojska Polskiego pochodzącym z Ostrowa i rejonu, zamordowanym w Katyniu i Charkowie przez NKWD w roku 1940, służącym poza 60 Pułkiem Piechoty, ufundowana przez Posła na Sejm RP VI kadencji Piotra Walkowiaka, Tablica poświęcona ostrowskim policjantom zamordowanym przez NKWD w roku 1940 w Twerze-Miednoje i na terenia ZSRR, ufundowana przez Policjantów Komendy Powiatowej Policji w Ostrowie Wielkopolskim. Na kwadratowej tablicy z białego marmuru znajduje się wygrawerowany złotymi literami napis „W HOŁDZIE OSTROWSKIM POLICJANTOM FUNKCJONARIUSZOM POLICJI PAŃSTWOWEJ BESTIALSKO ZAMORDOWANYM PRZEZ NKWD W 1940 ROKU W TWERZE I NA TERENIE ZSRR”, poniżej jest lista 48 osób wymienionych z imienia i nazwiska, ułożona w trzy kolumny, pod którymi napis „ABY PAMIĘĆ O NICH NIE ZAGINĘŁA! CZEŚĆ IM I CHWAŁA” Ostrów Wielkopolski 2010, Fundator: Policjanci Komendy Powiatowej Policji w Ostrowie Wielkopolskim. Tablica przytwierdzona jest w narożnikach czterema śrubami z motywem rozwiniętego kwiatu. Czwartą tablicą zawieszoną w 2010 r. jest Tablica ofiar nalotu lotniczego na pociąg ewakuacyjny z Ostrowa Wielkopolskiego, dokonanego przez Niemców 3 września 1939 roku na stacji Sieradz, ufundowana przez Prezydenta Miasta Ostrowa Wielkopolskiego. Te cztery tablice zwieńczają dwie mniejsze z sentencjami: „ODEBRANO WAM ŻYCIE, DZIŚ DAJEMY WAM PAMIĘĆ” oraz „OJCZYZNA TO ZIEMIA I GROBY NARODY TRACĄC PAMIĘĆ, TRACĄ ŻYCIE.” Rok 2011 przyniósł zawieszenie kolejnych czterech tablic na Ścianie Pamięci Narodowej: Tablicę poświęconą zamęczonym w latach 1942-1943 w obozie pracy w Ostrowie mieszkańcom miasta i regionu, ufundowaną przez Prezydenta Miasta Ostrowa Wielkopolskiego, Tablicę poświęconą żołnierzom Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, pochodzących z Ostrowa i regionu, którzy oddali swe życie podczas II wojny światowej, ufundowaną przez Donato Berchicciego, Tablicę pamięci pomordowanych podczas II wojny światowej na Kresach Wschodnich, ufundowaną przez Barbarę Rokicką-Łapuć i Wojciecha Łapuć oraz Tablicę poświęconą zamordowanym w czasie II wojny światowej w niemieckich obozach koncentracyjnych w Forcie VII w Poznaniu i Żabikowie, ufundowaną przez Starostę Ostrowskiego. Te cztery tablice uzupełniają dwie mniejsze z sentencjami: „PRZECHODNIU, POWIEDZ POLSCE ŻEŚMY POLEGLI WIERNI JEJ SŁUŻBIE” oraz „ODDALI BOGU DUCHA A SERCE POLSCE!”. Te trzy zestawy tablic wkomponowane w architekturę ściany kościoła św. Antoniego, którego ściana boczna tworzy strefy przypominające zamurowane otwory okienne zostały jeszcze wzbogacone trzema tablicami (każda umiejscowiona w jednej strefie), które tworzą napis: „…WOLNOŚĆ MIERZY SIĘ KRZYŻAMI…”. W 2014 r. na ściankach w formie pilastrów oddzielających trzy strefy kompleksów tablic umieszczono kolejne cztery tablice (po dwie na każdym pilastrze): Tablicę poświęconą walczącym i poległym uczestnikom powstania styczniowego, ufundowaną przez Barbarę Rokicką-Łapuć oraz Wojciecha Łapuć, Tablicę w hołdzie walczącym i poległym na froncie południowym powstania wielkopolskiego 1918-1919, ufundowaną przez Gminę i Miasto Raszków, Tablicę poświęconą Orlętom Lwowskim 1918 i żołnierzom Ochotniczej Kompanii Poznańsko-Lwowskiej, ufundowaną przez Prezydenta Ostrowa Wielkopolskiego oraz Tablicę poświęconą walczącym i poległym uczestnikom wojen na wschodzie Polski w latach 1919-1921, ufundowaną przez Gminę i Miasto Odolanów. Ostatnie powiększenie kompleksu Ściany Pamięci Narodowej miało miejsce w roku 2015, kiedy to dodano dwie tablice na ścianach bocznych Groty Matki Boskiej z Lourdes: Tablicę pamięci dowódców i żołnierzy kontynuatorów Polskiego Państwa Podziemnego Żołnierzy Wyklętych z Wielkopolskiej Samodzielnej Grupy Ochotniczej „Warta” w obwodzie ostrowskim 10 V-15 XI 1945, ufundowaną przez Wielkopolski Związek Kombatantów „Warta” Ostrów Wielkopolski oraz Tablicę w hołdzie Prezydentowi Lechowi Kaczyńskiemu i jego małżonce Marii oraz pozostałym 94 członkom delegacji, którzy zginęli w katastrofie smoleńskiej, którą ufundowali Zofia i Jerzy Sówkowie. Ostrowska Ściana Pamięci Narodowej ma charakter otwartego miejsca pamięci, stąd w przyszłości zapewne pojawią się nowe tablice pamiątkowe, w tym być może poświęcone również funkcjonariuszom Policji Państwowej.

Zdjęcia

Żywa lekcja historii

Opis przeprowadzonej żywej lekcji historii

Zadanie żywej lekcji historii podzieliliśmy na dwa działania. Oba odbyły się w kwietniu, który jest miesiącem pamięci o zbrodni katyńskiej. 5 kwietnia 2018r. zorganizowaliśmy w naszej szkole z pomocą nauczyciela historii spotkanie naszych starszych koleżanek i kolegów z klas trzecich mundurowych (przybyło ok. 40 osób) z Panem dr Tomaszem Szczepańskim, kustoszem Muzeum Katyńskiego z Warszawy. Pan Kustosz omówił historię zbrodni katyńskiej oraz dzieje kłamstwa katyńskiego i walki o prawdę Polaków w kraju i za granicą. Swój wykład uzupełnił prezentacją fotografii z miejsca zbrodni, odpowiadał również na pytania słuchaczy. Po wystąpieniu naszego gościa, który naświetlił naszym słuchaczom temat zbrodni katyńskiej, zajęcia kontynuowaliśmy my. Po przedstawieniu się, wyjaśniliśmy naszym koleżankom i kolegom, że bierzemy udział w konkursie „Policjanci w służbie historii”, wskazując na cele konkursu i jego zadania. Po wstępie przystąpiliśmy do prezentacji sylwetki Józefa Klinika, w której oprócz informacji przekazywanych przez nas w formie wykładu, wspomagaliśmy się prezentacją multimedialną, przedstawiającą fotografie oraz najważniejsze hasła dotyczące życia naszego bohatera oraz miejsc pamięci z nim związanych. Wyjaśniliśmy również szerzej wątek ofiar obozu z Ostaszkowa, przypominając, że mimo iż w świadomości społecznej Polaków dominuje obraz oficerów Wojska Polskiego jako ofiar Katynia, to przecież największą liczbę ofiar tej tragicznej zbrodni stanowili funkcjonariusze Policji Państwowej. Drugim działaniem naszej żywej lekcji historii była akcja informacyjna w Ostrowie Wielkopolskim 23 kwietnia 2018r., w okolicach Ostrowskiej Ściany Pamięci Narodowej (kościół św. Antoniego Padewskiego), w której rozdaliśmy przechodniom 50 egzemplarzy zaprojektowanej przez nas ulotki informacyjnej na temat Józefa Klinika oraz tłumaczyliśmy cel naszych działań a także udzielaliśmy odpowiedzi na pytania zainteresowanych przechodniów (pytania zadawali głównie ludzie starsi). Chcieliśmy w ten sposób zachęcić ostrowian do zwrócenia większej uwagi na tak ważne miejsce pamięci, jakim jest Ostrowska Ściana Pamięci Narodowej i uświadomić im, że pod dziesiątkami nazwisk na tablicach pamiątkowych kryją się konkretni ludzie, z jednej strony bohaterowie, ale z drugiej strony ludzie tacy jak my, którzy mieli swoje rodziny, mieszkali w naszym mieście lub okolicach, mieli swoje plany i marzenia, przerwane często tragicznie przez zawieruchy naszej historii.

Zdjęcia
Pliki
Plik 1 Plik 2 Plik 3 Plik 4 Plik 5
Plik ZIP lub RAR
-

Sylwetka policjanta

Imię i nazwisko policjanta
Józef Klinik
Lata życia
1890-1940
Opis postaci

Józef Klinik urodził się w 21 lutego 1890 roku w wielkopolskiej wsi Bułaków. Był synem Michała Klinika i Barbary Klinik z domu Mihiak. Nie wiemy nic o jego dzieciństwie i młodości aż do wybuchu I wojny światowej, w której służył w armii niemieckiej. Wiemy natomiast, że 16 listopada 1918 roku przebywał w rodzinnej Wielkopolsce i służył w Straży Ludowej. Straż Ludowa była organizowaną przez Polaków w 1918 roku służbą o charakterze porządkowym, ale również militarnym, mającą kontrolować sytuację Polaków z zaboru niemieckiego i chronić ich w skomplikowanej sytuacji rewolucji w Niemczech i rozejmu kończącego I wojnę światową. To szeregi tej Straży Ludowej stanęły do walki z Niemcami, kiedy 27 grudnia 1918 roku wybuchło powstanie wielkopolskie. Józef Klinik znalazł się w gronie powstańców, walczących o przyłączenie Wielkopolski do odradzającej się Rzeczypospolitej, wstępując 4 stycznia 1919 roku ochotniczo do Wojska Polskiego (3 stycznia 1919 roku oficjalnie zakończył służbę w Straży Ludowej). Zwycięskie powstanie nie zakończyło służby wojskowej Józefa Klinika, wiemy bowiem, że brał on udział w wojnie polsko-bolszewickiej. Bronił więc Ojczyzny w starciu z Armią Czerwoną, walcząc z kolejnym byłym zaborcą. Zanim podpisano traktat ryski, oficjalnie kończący konflikt z bolszewikami, Józef Klinik 3 lutego 1921 roku wstąpił do Policji Państwowej, w której miał uprawnienia kierowcy (taką informację podają dane ewidencyjne obozu w Ostaszkowie), od początku służąc w powiecie ostrowskim. Nie mamy szczegółowych informacji dotyczących jego pracy w policji. Wiemy, że 1 lutego 1937 roku uzyskał stopień starszego posterunkowego. Musiał być dobrym funkcjonariuszem, skoro otrzymał Srebrny i Brązowy Medal za Długoletnią Służbę, odznaczono go również Krzyżem Walecznych, Medalem Niepodległości, Medalem Pamiątkowy za wojnę 1918-1921 oraz Medalem Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości. W 1939 roku Józef Klinik służył na Komisariacie Policji Państwowej w Ostrowie. Przerwał ją wybuch II wojny światowej. Gwałtowny atak III Rzeszy na Rzeczypospolitą spowodował decyzję premiera Sławoja-Składkowskiego o zorganizowanym wycofaniu sił Policji Państwowej z województw zachodnich w kierunku wschodnim. W warunkach kampanii wrześniowej wycofanie to nie zawsze przebiegało w sposób zorganizowany a ewakuujący się policjanci przyłączali się też do jednostek Wojska Polskiego, walczących z Niemcami. Na Kresach Wschodnich funkcjonariusze, którym udało się ewakuować, byli od razu kierowani do służby patrolowej i walki z ukraińską dywersją. Koniec tej służby przyniosło wkroczenie do Polski Armii Czerwonej 17 września 1939 roku. Większość polskich policjantów trafiła do sowieckiej niewoli i została skierowana do obozu w Ostaszkowie. Los więźniów Ostaszkowa był taki sam jak jeńców Kozielska i Starobielska. Wszyscy, na podstawie decyzji Biura Politycznego Komitetu Centralnego Wszechrosyjskiej Komunistycznej Part bolszewików z Józefem Stalinem na czele z 5 marca 1940 roku, zostali skazani na śmierć. Wyrok na więźniach Ostaszkowa wykonano w siedzibie NKWD w Kalininie (obecnie Twer, Rosja) w kwietniu i maju w 1940 roku a ciała zamordowanych zostały wrzucone do dołów śmierci niedaleko Miednoje. Józef Klinik podzielił los większości więźniów Ostaszkowa.
Pamięć o Józefie Kliniku stała się możliwa do kultywowania dopiero po upadku komunizmu w Polsce w 1989 roku i rozpadzie Związku Socjalistycznych Republik Sowieckich w 1991 roku. W 2000 roku otwarto na rosyjskiej ziemi, w miejscach pogrzebania ofiar zbrodni katyńskiej, polskie cmentarze wojenne. Miejscem spoczynku Józefa Klinika jest cmentarz w Miednoje, gdzie znajduje się tabliczka poświęcona policjantowi. W dokumentach zbrodni katyńskiej Józef Klinik znajduje się pod sygnaturą L. 050/2 (37), 4125. Postanowieniem Prezydenta RP z 5 października 2007 roku Józef Klinik został pośmiertnie awansowany do stopnia aspiranta Policji Państwowej. Wiemy, że w 1939 roku Józef Klinik miał żonę Leokadię oraz dwóch synów: urodzonego w 1920 roku Jana oraz urodzonego dziesięć lat później Alfreda. Nie znamy losów jego rodziny po wybuchu II wojny światowej. Wiemy tylko, że obaj synowie przeżyli wojnę, mieszkali i zmarli poza Wielkopolską.

Wykorzystane źródła

Martyrologia policjantów województwa poznańskiego II RP, pod red. Z. Smolarka i A. Borowskiego, Szczytno 2010.
Kowalczyk M., Zarys dziejów ostrowskiej policji, Ostrów Wielkopolski 2015.
Niełacni J. i K., Ostrowska Ściana Pamięci Narodowej, Ostrów Wielkopolski 2015.
Olbrychowski J., OKM 1940, Łódź 2017.
http://ksiegicmentarne.muzeumkatynskie.pl/wpis/9900

do góry