Policjanci w służbie historii Agata Maria Kazuczyk - Konkurs Policjanci w służbie historii - edycja III -

Bolesław Chomontowski posterunkowy PP
Syn Tomasza i Małgorzaty z domu Winogradzkich, urodzony 6 stycznia 1888 roku w Łochowie. Miał wykształcenie podstawowe. Pracował w rolnictwie i mleczarstwie. W 1911 roku zawarł związek małżeński z Agatą Siwczyk. Ze związku tego w 1912 roku urodził się syn Mieczysław, a w 1919 roku urodził się syn Kazimierz.
W latach 1914-1918 służył w wojsku rosyjskim. Uzyskał tam stopień kaprala. Walczył w wojnie z Niemcami i trafił do niemieckiej niewoli, w której przebywał do końca 1918r.
W latach 1918- 1920 pracował w Wojskowej Straży Kolejowej w Łapach. Następnie wstąpił do Policji Państwowej. Do służby ogólnej w organach policyjnych woj. białostockiego został on przyjęty 19 V 1919 r.
Jako „średnio uzdolniony” ukończył w Szkole Okręgowej Policji Państwowej w Suwałkach 4-miesięczny kurs dla posterunkowych trwający od 10.10.1921r. do 23.02.1922r. Następnie służył jako funkcjonariusz służby zewnętrznej posterunków Policji Państwowej w Dolistowie, Jasionówce i Knyszynie (1931 r.) Od 1933 roku pracował w Policji Państwowej Miasta Białegostoku w: I i III komisariacie, a od 01.09.1938r. w IV Komisariacie Policji Państwowej.
Za walkę i rzetelną służbę Ojczyźnie został nagrodzony Medalem Polska Swemu Obrońcy, Medalem Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości, Odznaką Federacji Polskich Związków Obrońców Ojczyzny, Krzyżem Pamiątkowym Wojskowa Straż Kolejowa, Srebrną Odznaką Strzelecką, Złotą Polską Odznaką Sportową.
We wrześniu 1939 roku jako zmobilizowany funkcjonariusz Policji Państwowej ewakuował się na wschód Polski. W nieznanych okolicznościach aresztowany przez wojsko radzieckie i osadzony w obozie jenieckim w Ostaszkowie.
Na liście wywozowej NKWD z kwietnia 1940 roku znajduje się pod numerem 012/2 pozycja 80 z poleceniem przekazania do dyspozycji Zarządu NKWD obwodu kalinińskiego z numerem akt sprawy 3515. Zamordowany w Twerze, ówczesnym Kalininie, wiosną 1940r. przez funkcjonariuszy NKWD. Pochowany został w zbiorowych dołach śmierci w pobliżu wsi Miednoje. Pośmiertnie odznaczony Medalem za Udział w Wojnie Obronnej 1939 roku.
W dniu 5 października 2007 roku Prezydent Rzeczpospolitej Lech Kaczyński mianował pośmiertnie posterunkowego Policji Państwowej Bolesława Chomontowskiego s. Tomasza na stopień aspiranta Policji Państwowej.

1.Materiały w postaci zdjęć i notatek udostępnione przez Pana Marka Gajewskiego z upoważnienia Pana Dyrektora Muzeum Wojska w Białymstoku
2.muzeumkatynskie.pl
3.www.wikipedia.pl

Pomnik Katyński w Białymstoku w pierwotnej wersji wzniesiono w 60 rocznicę mordu katyńskiego w Parku im.Konstytucji 3 Maja (Parku Zwierzynieckim) przy ul.11 listopada. Pomnik to głaz narzutowy z wbudowanym granitowym obeliskiem. Jest ustawiony na prostopadłościennym betonowym cokole, obłożonym granitem. Na głazie znajduje się tablica inskrypcyjna o nieregularnym kształcie, a nad nią płaskorzeźba orła w koronie. Z przodu obeliska umieszczona jest płaskorzeźba Matki Boskiej Katyńskiej, a w tylnej części – trzy krzyże łacińskie. Inskrypcja na tablicy brzmi:” W HOŁDZIE JEŃCOM WOJENNYM KOZIELSKA, OSTASZKOWA, STAROBIELSKA, WIĘŹNIOM KIJOWA I MIŃSKA POMORDOWANYM W 1940r. PRZEZ NKWD. RODZINA KATYŃSKA W BIAŁYMSTOKU”. <br />Pomnik odsłonięto we wrześnu 2000 roku. Był to projekt mgr inż. arch. Leona Jaruszewicza. Fundatorem było Stowarzyszenie Rodzina Katyńska Oddział w Białymstoku. W 2007 roku na pomniku umieszczono dodatkową tablicę z nazwami nowo ustalonych miejsc kaźni polskich jeńców. <br />W 2008 r.  w otoczeniu pomnika posadzono pięć dębów upamiętniających miejsca męczeństwa Polaków w obozach na terenie ZSRR. 2 lata później, w kwietniu 2010r., z okazji 70. rocznicy zbrodni katyńskiej, z inicjatywy białostockiego oddziału Stowarzyszenia Rodzina Katyńska i przy wsparciu finansowym miasta Białystok, pomnik ponownie przebudowano. Zarówno projekt, jak i prace, wykonał wówczas białostocki artysta rzeźbiarz Jerzy Grygorczuk.<br />W Dniu Pamięci Ofiar Zbrodni Katyńskiej, 13 kwietnia 2017 roku, obok pomnika został odsłonięty Krzyż Katyński. O powstanie Krzyża Katyńskiego zabiegali mieszkańcy miasta. Był to efekt realizacji projektu z Budżetu Obywatelskiego, który uzyskał poparcie ponad 800 osób. W podstawie Krzyża Katyńskiego umieszczono kapsułę z listem oraz z ziemią z cmentarzy, na których spoczywają ofiary zbrodni.<br />Krzyż Katyński, podobnie jak pomnik, przygotował białostocki artysta rzeźbiarz Jerzy Grygorczuk. Wraz z istniejącym pomnikiem oraz dębami z ułożonymi pod nimi kamieniami z napisami miejsc obozów jenieckich tworzy on jednorodną przestrzeń poświęconą pamięci Katynia. <br />Do zbrodni katyńskiej doszło po sowieckiej agresji na Polskę 17 września 1939 r., kiedy do niewoli w ZSRS dostało się ok. 15 tys. oficerów. Decyzja o ich wymordowaniu - jako wrogów komunizmu i Związku Sowieckiego - zapadła na najwyższym szczeblu. Zgodnie z dekretem władz ZSRS, podpisanym przez Stalina 5 marca 1940 r., NKWD rozstrzelało wiosną tego roku ok. 22 tys. obywateli polskich, w tym 15 tys. oficerów, policjantów, funkcjonariuszy straży granicznej i służby więziennej. Zbrodnia wyszła na jaw 13 kwietnia 1943 roku, kiedy to hitlerowskie władze opublikowały informację o znalezieniu masowych grobów polskich oficerów, pomordowanych przez Sowietów. Rocznicę tego wydarzenia Sejm RP ogłosił w 2007 roku Dniem Pamięci Ofiar Zbrodni Katyńskiej <br />Katyń przez dziesięciolecia PRL-u był najboleśniejszą „białą plamą" polskiej historii. Rozstrzeliwanie polskich oficerów, będące realizacją tajnej decyzji stalinowskiego politbiura, rozpoczęło się na początku kwietnia 1940 roku. Trwało do połowy maja. Więźniowie obozu jenieckiego w Kozielsku (4,4 tys. osób) wywożeni byli do Katynia. Ze Starobielska (3,8 tys. osób) – do Charkowa, gdzie zabijani byli w piwnicach więzienia NKWD, z Ostaszkowa (6,3 tys. osób) – do Tweru (wówczas noszącego nazwę Kalinin). Tam również mordowano ich w piwnicy, zwłoki zaś grzebane były w miejscowości Miednoje. Ponadto w ramach realizacji decyzji Stalina wymordowani zostali więźniowie z tzw. listy ukraińskiej i białoruskiej – przeszło 7 tys. osób. Miejsca ich pochówku to m.in. Kuropaty na Białorusi i Bykownia na Ukrainie.<br />Oficjalnie Związek Radziecki ujawnił prawdę o Katyniu dopiero w 1990 roku.  Nie udało się do dzisiaj ustalić dokładnej liczby rozstrzelanych. Szacunki mówią o 21'857 zabitych osobach.

Żywą lekcję historii przeprowadziliśmy w Społecznej Szkole Podstawowej nr 4  w Białymstoku dla uczniów klasy VIII.

Przedstawiliśmy postać policjanta Bolesława Chomontowskiego na podstawie przygotowanej prezentacji. Pokazaliśmy chronologicznie koleje losu młodego człowieka, który poślubia piękną kobietę, ma dwoje dzieci służy w służbach mundurowych wiele lat, przeżywa I Wojnę Światową, a w 1939 roku zostaje aresztowany przez Sowietów, osadzony w Obozie Jenieckim w Ostaszkowie, a następnie zamordowany w 1940r., oraz pogrzebany w zbiorowych dołach śmierci w pobliżu wsi Miednoje.

Uczniowie mieli też okazję jako pierwsi widzowie obejrzeć nasz film o Bolesławie Chomontowskim zamieszczony na youtube. Film wywarł bardzo duże wrażenie zarówno na uczniach jak i na nauczycielu ze względu na dużą ilość fotografii przenoszącą realistycznie do przeszłości.

Po wprowadzeniu uczniów w świat zbrodni katyńskiej, zapytaliśmy czy wiedzą gdzie w Białymstoku znajduje się miejsce pamięci z nią związane. Niewiele osób znało to miejsce, więc pokrótce opowiedzieliśmy o pomniku katyński w Białymstoku, jego historii, budowie, przesłaniu.

Ostatecznym celem żywej lekcji historii było wykonanie przez uczniów ulotek informacyjnych zachęcających do odwiedzenia i upamiętnienia ofiar zbrodni katyńskiej poprzez odwiedzenie pomnika Katyńskiego w Białymstoku, zapalenie znicza. W tym celu udostępniliśmy materiały i narzędzia w postaci: zdjęć pomnika z różnych perspektyw, zdjęć Placu Katyńskiego, mapki obozów sowieckich oraz zbiorowych mogił zbrodni katyńskiej, kredki, flamastry, nożyczki, kleje, kartki bloku technicznego białe i kolorowe, teksty opisujące Pomnik Katyński w Białymstoku. Za najlepsze prace przewidzieliśmy nagrody.

Młodzież bardzo poważnie podeszła do zadania i powstały wspaniałe prace, które zostały przez nas komisyjnie ocenione. Wybraliśmy 3 pierwsze miejsca i wręczyliśmy nagrody.  Wykonane ulotki pozostały w szkole aby móc je pokazać innym uczniom i aby zachęcić innych do odwiedzenia tak ważnego, związanego z naszą historią miejsca.