Policjanci w służbie historii Julia Jasionowicz - Konkurs Policjanci w służbie historii - edycja III -

Post. PP Kazimierz Ludwik Ogorzałek urodził się 11 grudnia 1913 roku w Różance w powiecie strzyżowskim w województwie podkarpackim. Ród Ogorzałków zamieszkiwał w Różance od dawna, znalezione wzmianki o nich to XVIII w. Michał Ogorzałek ożenił się z Zofią Puc i zamieszkali w nowo wybudowanym powyżej ojcowizny domu. Rodziły się dzieci:
- Antonina
- Julian - działał w Batalionach Chłopskich pod ps. Lis
- Kazimierz (1913 -1940 zamordowany w Twerze
- Maria
- Czesława
- Józefa
- Stanisław - wstąpił w maju 1949r. do tajnej organizacji "Orlęta
- Anatolia - utworzyła rzeszowski oddział "Stowarzyszenia Rodzina Policyjna 1939r". Za swoją działalność w 2013r otrzymała Nagrodę Honorową "Świadek Historii"
- Władysław
Kazimierz swoją edukację rozpoczął w szkole powszechnej w Dobrzechowie, a po jej ukończeniu kontynuował naukę w strzyżowskim gimnazjum, którego nie ukończył z uwagi na problemy finansowe rodziny. Dał się poznać jako osoba uzdolniona, znająca język niemiecki
i łacinę. Młody Kazimierz dużo czytał oraz przejawiał zdolności artystyczne – pięknie malował i rzeźbił w drewnie. Do dziś zachował się jego obraz ,,Chrystusa w koronie cierniowej”. W marcu 1935 roku został powołany do odbycia służby wojskowej. Od 16 marca 1935 roku służył w jednostce w Sanoku w plutonie łączności III Kompanii Pułku Strzelców Podhalańskich. Musiał zdobyć zaufanie u przełożonych, gdyż już dwa miesiące później został wydelegowany do pełnienia warty honorowej na pogrzebie marszałka Józefa Piłsudskiego.
W roku 1937 brał udział w defiladzie zorganizowanej na cześć króla rumuńskiego Karola II, przebywającego z oficjalną wizytą w Polsce. Po odbyciu służby wojskowej Kazimierz nie rozstał się z mundurem. Został przyjęty do Policji Państwowej i skierowany na przeszkolenie do Normalnej Szkoły Fachowej dla Szeregowych w Mostach Wielkich w powiecie żółkiewskim w województwie lwowskim.
Kazimierz był bardzo mocno związany ze swoim rodzeństwem, o czym świadczą listy pisane przez niego ze szkoły w Mostach Wielkich. Ich treść świadczy o tym, że miał na uwadze przyszłość swoich sióstr i braci, myślał o ich edukacji: A w wolnych chwilach czytajcie jak najwięcej książek i to dobrych, bo książki dają najwięcej ogłady towarzyskiej
i świadomość co się na szerokim świecie dzieje. Książki to budzą ludzi nawet spod słomianej strzechy , otwierają im oczy, wskazują drogę w życie ówczesne i dają możność bytności w świecie między ludźmi nawet wyższych sfer. (fragmenty jedynego zachowanego listu do siostry Antoniny z 1938 r.)
Tęsknił za domem i myślami powracał do swojej małej ojczyzny Różanki. Przede wszystkim jednak myślał o swoich powinnościach jako policjanta. W jedynym zachowanym do dziś liście czytamy: Często wspominam sobie chwile niedalekiej przeszłości, które jak sen ,jak mara minęły w niepowrotną dal pozostawiając jedynie po sobie wspomnienie kiedy to jeszcze byłem małym chłopcem w rozkwicie wieku. Świat pachniał mi wokoło i rwałem się do niego spod matczynej troskliwej opieki nie wiedząc o tem, że pod jego szatą natury kryje się drugi świat przestępczy, który nie tak łatwo da się zwyciężyć… (Mosty Wielkie, styczeń 1938r.)
Po ukończeniu szkoły w Mostach Wielkich, na podstawie rozkazu personalnego Komendanta Głównego PP nr 44/1938 z 1 czerwca 1938 roku Kazimierz został mianowany posterunkowym i skierowany do pełnienia służby policyjnej w województwie lubelskim.
W czasie kampanii wrześniowej służył na posterunku w Kotulicach koło Tomaszowa Lubelskiego. Okolice Tomaszowa były we wrześniu rejonem szczególnie zaciętych walk.
Z uwagi na sytuację wojenną został ewakuowany wraz z innymi policjantami na tereny wschodnie Rzeczypospolitej, gdzie dostał się do sowieckiej niewoli. Ślad po Kazimierzu zaginął. Najbliżsi usiłowali dowiedzieć się czegokolwiek o jego losie. Jedyna, bardzo lakoniczna informacja przyszła w 1941 roku, po wybuchu wojny niemiecko-rosyjskiej. Okazało się, że posterunkowy miał narzeczoną na Zamojszczyźnie. Jedyny znany list jaki wysłał adresowany był właśnie do niej. Niestety korespondencja nie zachowała się. Pytana przez najbliższych swojego chłopaka nie potrafiła powiedzieć żadnych szczegółów o jego losie. Tajemnica śmierci Kazimierza została wyjaśniona po 50 latach. W 1990 roku Polski Czerwony Krzyż przesłał Anatolii Gaździe informację, że nazwisko jej brata znajduje się na liście wywozowej nr. 37/3 z Ostaszkowa pod pozycją 96. Post. Kazimierz Ogorzałek został zamordowany strzałem w tył głowy w piwnicy w siedzibie NKWD w Twerze 20 kwietnia 1940 roku. Spoczywa w zbiorowej mogile w Miednoje. Został pośmiertnie odznaczony Krzyżem Kampanii Wrześniowej 1939 r., medalem “Za udział w wojnie obronnej”1939. Postanowieniem Prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego z 10 września 2009 roku został pośmiertnie odznaczony Krzyżem Zasługi za Dzielność i awansowany do stopnia aspiranta.
Pamięć o ukochanym bracie przetrwała dzięki siostrze, pani Anatolii Gaździe, która przez 27 lat była aktywną działaczką “Rodziny Policyjnej” zrzeszającej bliskich funkcjonariuszy pomordowanych na Wschodzie i propagatorką, w środowisku młodzieżowym i policyjnym, działania w duchu patriotycznym i szacunku dla historii Ojczyzny. Niestety odeszła na wieczny spoczynek 25 czerwca 2017 roku pozostawiając młodzieży piękne przesłanie:
,,aby interesowali się historią, by wiedzieli, że policjantów i ich rodziny dotknęła w czasach wojny straszna tragedia. Należy poznawać prawdziwą historię, bo przez lata była ona zafałszowana. Pamięć o zmarłych świadczy o naszym człowieczeństwie.
Post. Kazimierz Ludwik Ogorzałek ,,Zginął, bo był wierny niepodległej Polsce”.
Cześć jego pamięci.

http://policjapanstwowa.pl/
www.parafianiewodna.pl
Dokumenty, pamiątki, zdjęcia uzyskane od siostrzenicy – p. Marii Wątroby.
http://skibamariusz.pl/
Pietrzkiewicz A., Policja Państwowa, Krosno 2019
Biogram Kazimiera Ludwika Ogorzałka [w]: „Podkarpacki Informator Policyjny” 1999, s.11

I miejsce pamięci – ,,Dąb katyński’’ na cmentarzu w Różance oraz tablica na różańskim kościele
Różanka – wieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie strzyżowskim, w gminie Wiśniowa. Kościół filialny pod wezwaniem Najświętszego Serca Pana Jezusa oraz położony w północnej części niewielki (nowy) cmentarz należą do parafii Grodzisko. Jak głosi historia poprzedni, stary kościółek wraz z cmentarzem w Różance położony był na wzniesieniu. W którymś roku była ogromna ulewa, która spowodowała osunięcie się ziemi . Kościół i cmentarz zostały zniszczone. Trumny przeniesiono w inne miejsce, w innym też miejscu zbudowano nowy, obecny Kościół.
7 maja 2010 roku odbyła się w Różance uroczystość posadzenia „Dębu Katyńskiego”. Podobnie jak kilka sąsiednich miejscowości gminy Wiśniowa, szkoła w Różance otrzymała sadzonkę dębu, który miał upamiętnić rodaka – ofiarę katyńskiej zbrodni. Drzewo zasadzone na różańskim cmentarzu obok krzyża poświęcono pamięci posterunkowego PP Kazimierza Ogorzałka zamordowanego 20 kwietnia 1940 r. w siedzibie NKWD w Twerze, pogrzebanego w Miednoje. Również na kościele, przy drzwiach wejściowych do kościoła po lewej stronie odsłonięto tablicę na której znajduje się treść:
W Hołdzie tym z Różanki, którzy stracili życie
za ojczyznę w latach okupacji niemieckiej
i w okresie rządów komunistycznych
1939 – 1945 – 1953
,,Wieczny odpoczynek racz im dać Panie”
Na tablicy wymieniono 11 nazwisk pomordowanych, wśród których pojawia się nazwisko post. Kazimierza Ogorzałka. Cmentarz jest oólnodostępny.
II miejsce pamięci – Polski Cmentarz Wojenny w Miednoje
Polski Cmentarz Wojenny w Miednoje położony jest około 30 km od Tweru, w pobliżu drogi do Petersburga, w miejscu gdzie w 1991 roku odnaleziono zbiorowe mogiły Polaków zamordowanych wiosną 1940 roku w Kalininie (Twer), na mocy decyzji Biura Politycznego KC WKP(b) 5 marca 1940 roku. Państwowe Miejsce Pamięci ,,Miednoje’’ utworzono na mocy Umowy między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Federacji Rosyjskiej o grobach i miejscach pamięci ofiar wojen i represji z dnia 22 lutego 1994 r. Zostało otwarte 2 września 2000 r. Obejmuje Polski Cmentarz Wojenny w Miednoje oraz groby obywateli sowieckich – ofiar represji politycznych. Część Polska zajmuje powierzchnię około 2ha. Prowadzi do niej Brama Pamięci – dwie stele zwieńczone godłem polskim. W centrum kompozycji znajdują się krzyż, dzwon podziemny oraz stół żeliwny pełniący funkcję ołtarza kaplicy pod otwartym niebem. Na Ścianie Płaczu wyryto nazwisko rozstrzelanych jeńców wojennych. Na każdym z 25 grobów zbiorowych umieszczono wysokie metalowe krzyże. W środkowej części cmentarza znajduje się wspólna grupa krzyży indywidualnych ustawionych przez rodziny ofiar. Wzdłuż ścieżki biegnącej wokół miejsca spoczynku umieszczonych jest 6296 metalowych płytek (tabliczek) z danymi osób zamordowanych: nazwiskiem, imieniem, datą oraz miejscem urodzenia, na wszystkich umieszczono datę śmierci – 1940. Na tym cmentarzu spoczywają szczątki Post. Kazimierza Ludwika Ogorzałka, który był jeńcem Ostaszkowa i został zamordowany strzałem w tył głowy 20 kwietnia 1940 w siedzibie NKWD w Twerze. Na jego tabliczce widnieją napisy:
Post.
Kazimierz
Ogorzałek
ur. 11 XII 1913 Różanka
Posterunek PP Kotlice
pow. Tomaszowski
1940
Autorami koncepcji ideowo-przestrzennej cmentarza jest grupa twórcza pod kierownictwem rzeźbiarzy polskich Zdzisława Pidka i Andrzeja Sołygi. Budowę sfinansowała Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa RP. Jeszcze przed otwarciem cmentarza na jego terytorium ustawiono znaki pamięci – krzyż poświęcony policjantom polskim (1993), krzyż pamiątkowy w miejscu złożenia kamienia węgielnego(1995) oraz Krzyż Pamiątkowy Komitetu Katyńskiego(2000). Na co dzień sprawuje nad nim opiekę dyrekcja Rosyjskiego Państwowego Kompleksu Memorialnego „Miednoje”. Modlitwą obejmuje to miejsce ks. Marek Tacikowski - proboszcz parafii katolickiej w Twerze.
III miejsce pamięci – Pomnik Pamięci Ofiar Stalinizmu i Krzyż Katyński w Strzyżowie
Strzyżów – miasto w województwie podkarpackim, w powiecie strzyżowskim, na Pogórzu Strzyżowskim, nad Wisłokiem, 30 km od Rzeszowa. Pomnik Pamięci Ofiar Stalinizmu i Krzyż Katyński w Strzyżowie stoi na strzyżowskim cmentarzu św. Michała (patrona Strzyżowa) przy ulicy 700 – lecia Strzyżowa. Miejsce ogólnodostępne.
Pomnik Pamięci został opracowany z okazji 70 rocznicy zbrodni katyńskiej. Pamięć ofiar zbrodni katyńskiej upamiętniają umieszczone na Pomniku Katyńskim w Strzyżowie dwie kamienne tablice, powstałe z rozciętego na pół głazu czarnego granitu. Na jednej z nich wyryto nazwiska wraz ze stopniami służbowymi i wojskowymi osób z obszaru dzisiejszego powiatu strzyżowskiego, które w 1940 r. zginęły zamordowane zdradziecko strzałem w tył głowy w Katyniu, Charkowie i Twerze. Na tej tablicy znajduje się właśnie nazwisko post. Kazimierza Ogorzałka. Na drugiej zaś wyryto fragmenty prostego i poruszającego wiersza „Katyń" Feliksa Konarskiego. Na krzyżu znajduje się zdjęcie Pary Prezydenckiej Marii i Lecha Kaczyńskich. Fundatorem tablic jest samorząd Powiatu Strzyżowskiego, a projektodawcą i wykonawcą firma Elementy Budowlane z Frysztaka. Uroczystego poświęcenia i odsłonięcia tablic dokonano w dniu 26 kwietnia 2010 r. 29 października 2018 roku Prezydent RP
Pan Andrzej Duda, przebywając z wizytą w Strzyżowie z okazji obchodów 100 rocznicy odzyskania przez Polskę Niepodległości, złożył wieniec pod tym właśnie Pomnikiem.

Czy można uczyć się historii i patriotyzmu poza murami szkoły? Okazuje się, że tak.
10 kwietnia 2019r. zespół konkursowy z Liceum Ogólnokształcącego im. Marii Skłodowskiej – Curie
w Kołaczycach zaprosił na żywą lekcję historii grupę młodzieży (15 osób) przynależącą do Jednostki Strzeleckiej 2094 w Kołaczycach, która z kolei stanowi część Jednostki Strzeleckiej 2021 im. płk Leopolda Lisa -Kuli w Rzeszowie. Celem "Strzelca" jest m.in. wychowywanie młodzieży w duchu patriotycznym wokół takich wartości jak: "Bóg - Honor- Ojczyzna", formowanie wzorowych postaw obywatelskich, wyrabianie umiejętności zdyscyplinowanego życia w zespole, podnoszenie sprawności fizycznej młodzieży, poszerzanie wśród niej znajomości historii naszego państwa, szerzenie wiedzy wojskowej, propagowanie spraw obronności Kraju. Uznaliśmy więc, że ta młodzież, która związała się już z mundurem, będzie dobrym ,,materiałem’’ do tego, aby poznać historię pomordowanych na wschodzie policjantów, w tym post. Kazimierza Ogorzałka. Ponieważ ,,Strzelcy’’ mają podnosić swoją sprawność fizyczną, postanowiliśmy naszą lekcję historii przeprowadzić w plenerze, a dokładniej w miejscowości w której urodził się i wychował post. Kazimierz Ogorzałek. W tym celu udaliśmy się 10 kwietnia 2019 roku do miejscowości Różanka, w gminie Wiśniowa, powiat strzyżowski. Nie bez powodu wybraliśmy ten miesiąc, bowiem w nim przypada 79 rocznica ,,Zbrodni Katyńskiej”. Tu na miejscu zachęciliśmy również do naszej lekcji mieszkańców Różanki, ok. 4 osoby oraz naszego pana kierowcę autobusu.

Wszystko zaczęło się w Niewodnej ( wioska granicząca z Różanką), pod Pomnikiem Katyńskim znajdującym się przy tutejszym kościele pw. Św. Anny. Pomnik wraz z tablicą upamiętnia ofiary sowieckiego mordu. Tu nastąpiła chwila zadumy , po czym na dziedzińcu plebanii grupa konkursowa przedstawiła cel żywej lekcji historii – poznanie biografii post. Kazimierza Ogorzałka -kim był, skąd pochodził, dlaczego został policjantem, w jaki sposób zginął oraz miejsc upamiętniających jego sylwetkę. A potem w drogę – pieszo do Różanki pod hasłem ,,Ocalić od zapomnienia”.
Na miejscu, czyli w Różance, młodzież została podzielona na grupy i wyposażona w specjalnie przygotowane na tę okazję mapki, na których znajdowały się wytyczne związane z miejscami upamiętniającymi naszego policjanta. Każda grupa miała zlokalizować we wsi jedno miejsce, czyli: kościół pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa w Różance, cmentarz, dom rodzinny policjanta oraz wiatrak, który związany był z rodziną Ogorzałków i zachował się do dzisiaj.
Natępnie rozpoczęło się wielkie poszukiwanie, odnajdywanie miejsc, zdrowa rywalizacja, wędrówka po malowniczej Różance. Wszystkie grupy spisały się na medal i bez problemu odnalazły znajdujące się na mapie miejsca. Następnym zadaniem było zaprezentowanie tych miejsc pozostałym grupom, a przede wszystkim wskazanie, w jaki sposób dane miejsce związane jest z post. Kazimierzem Ogorzałkiem. I tak:
Grupa I – odnalazła kościół pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa i odkryła, że na ścianie kościoła obok głównych drzwi wejściowych znajduje się tablica z napisem:
W Hołdzie tym z Różanki, którzy stracili życie
za ojczyznę w latach okupacji niemieckiej
i w okresie rządów komunistycznych
1939 – 1945 – 1953
,,Wieczny odpoczynek racz im dać Panie”
Na tablicy wymienionych jest 11 nazwisk pomordowanych, wśród których pojawia się nazwisko post. Kazimierza Ogorzałka. W tym miejscu grupa konkursowa podzieliła się zdobytymi wcześniej już informacjami na temat tego gdzie i w jaki sposób zginął Kazimierz.
Grupa II – odnalazła dom rodzinny Kazimierza, ale jak się okazało w stanie zmienionym , po remoncie. Do niedawna mieszkał w nim jeszcze jego brat. Tu z kolei młodzi ludzie dowiedzieli się, że Kazimierz pochodził z rodziny wielodzietnej, miał pięć sióstr oraz trzech braci. Dobrze się uczył, lubił czytać oraz malować i rzeźbić w drewnie. Zależało mu na tym, aby jego młodsze rodzeństwo również się kształciło.
Grupa III – zlokalizowała wiatrak , z którym wiąże się historia rodu Ogorzałków. Wiatrak pełnił funkcję młyna, został zbudowany przez Juliana Ogorzałka, czyli Starszego brata naszego policjanta. Wysokość młyna wynosi 4 m, a średnica śmigieł - 4,5 m. Do dziś zachował się ten wiatrak i stanowi okoliczny zabytek. Wiatrak znajduje się na jednym ze wzgórz wsi Różanka, więc rozciąga się stamtąd malowniczy widok. Tu postanowiliśmy chwilę odpocząć . Nie bez powodu. Przygotowaliśmy dla naszych ,,Strzelców” małe widowisko. W odnalezionych starych zdjęciach związanych z naszym policjantem pojawiło się właśnie zdjęcie owego wiatraku, a obok niego stał Kazimierz w mundurze. Postanowiliśmy ożywić to zdjęcie. Przenieść się na chwilę do przeszłości. A pomógł nam w tym nasz kolega, który ubrał się w wypożyczony w tym celu mundur funkcjonariusza PP z okresu dwudziestolecia międzywojennego. Odegrał scenę ze zdjęcia, wcielił się w rolę Kazimierza, z czego był zresztą bardzo dumny. Odczytał nam również fragmenty listów pisanych przez Kazimierza do swojego rodzeństwa. Nastąpiła chwila refleksji, zadumy, wzruszenia, po czym zespół konkursowy odczytał 14 Przykazań Policjanta z tamtego okresu.
Grupa IV – odnalazła cmentarz w Różance , a na nim obok krzyża najważniejsze miejsce pamięci, czyli ,,Dąb Katyński”. Młodzież odczytała tabliczkę z napisem informującym o tym, iż jest to drzewo upamiętniające zamordowanego w 1940 roku w Twerze post. Kazimierza Ogorzałka.
Nasza wędrówka dobiegła końca. Udało nam się połączyć aktywność fizyczną z lekcją historii, ale przede wszystkim zrozumieliśmy, jak bardzo ważna jest pamięć o przeszłości, a także wdzięczność, że żyjemy w czasach pokoju.