Policjanci w służbie historii Ewelina Mastaj - Konkurs Policjanci w służbie historii - edycja II -

Tablica nr 1. Na budynku Komendy Policji Państwowej w Ostrowi Mazowieckiej znajduje się tablica pamiątkowa poświęcona Komendantowi Policji Państwowej nadkomisarzowi Julianowi Radoniewiczowi, który pełnił tam służbę od 1936r. do 3 lutego 1939 r. Tablica wisi nad kamieniem upamiętniającym śmierć dwunastu policjantów zamordowanych przez NKWD
w 1940r, pochowanych w zbiorowej mogile w Miednoje.
Odsłonięcie upamiętniającej tablicy zamordowanego nadkomisarza Juliana Radoniewicza odbyło się 25 lipca 2011 roku w Święto Policji Państwowej. Dokonał tego burmistrz Władysław Krzyżanowski. Tablicę poświęcił ksiądz kapelan Marek Gruda. Na koniec uroczystości posadzono 12 dębów upamiętniających 12 zamordowanych policjantów.

Tablica nr 2. W piątek, 9 kwietnia 2010 roku, w Olsztynie szef Biura Bezpieczeństwa Narodowego Aleksander Szczygło, który dzień później zginął w katastrofie smoleńskiej uczestniczył w uroczystości poświęcenia 36. Dębów Pamięci. Symbolizujących Polaków pomordowanych przez NKWD w Katyniu oraz w odsłonięciu tablicy upamiętniającej jedną z ofiar reżimu sowieckiego - Komendanta Policji Państwowej w Ostrowi Mazowieckiej oraz w Lublinie nadkomisarza Juliana Radoniewicza zamordowanego w 1940 roku w Twerze.
W czasie tej uroczystości Szef BBN Aleksander Szczygło odczytał list prezydenta Lecha Kaczyńskiego skierowany do uczestników uroczystości. „Egzekucje w katowniach NKWD w Twerze, Charkowie, Bykowni i Kuropatach, w lesie katyńskim, w innych znanych i jeszcze nieznanych miejscach, były częścią planu eksterminacji najbardziej twórczych warstw społeczeństwa polskiego. Ludzi, którzy zasłużyli się dla budowy wolnej Polski, silnej i wiernej własnym tradycjom, i o których wiadomo było, że pozostaną lojalni wobec swej ojczyzny i swego narodu”- napisał prezydent.
Lech Kaczyński przypomniał, że przez pół wieku władze komunistyczne usiłowały wymazać mord z historii i świadomości Polaków, ale - jak napisał - nie udało się to dzięki odwadze i determinacji pojedynczych ludzi i środowisk, ponieważ ci mimo szykan podtrzymywali pamięć o pomordowanych na Wschodzie.
Prezydent podkreślił w liście, że po 1989 roku pamięć o ofiarach Katynia stała się częścią historii suwerennej Polski i nie grozi nam już to, że prawda o tamtej tragedii zostanie zniekształcona lub zafałszowana.
Zaznaczył, że pamięć o Katyniu musi być obecna w publicznych debatach, w dziełach kultury, w sercach i sumieniach. „Ta pamięć to nasz obowiązek to możliwość, chociaż częściowo symbolicznego spłacenia długu wdzięczności, jaki mamy wobec tych, którzy oddali życie za Ojczyznę”- napisał prezydent.
Podczas uroczystości zasadzono Dąb Pamięci poświęcony nadkomisarzowi policji Julianowi Radoniewiczowi, zamordowanemu w kwietniu 1940 roku w Twerze i pochowanemu w Miednoje. Mieszkająca w Olsztynie rodzina policjanta odsłoniła poświęconą mu tablicę.

23 kwietnia 2018r. w Gminnym Ośrodku Kultury w Nowym Żmigrodzie odbyła się „żywa lekcja historii”. Składała się z dwóch części. W pierwszej uczniowie liceum prezentowali montaż
słowno-muzyczny pt. „Dopóki pamięć o nich przetrwa w tobie” poświęcony czterem zasłużonym Polakom urodzonym w Nowym Żmigrodzie. Wśród których był nasz bohater Pan Julian Radoniewicz, żołnierz Legionów Polskich i Wojska Polskiego, nadkomisarz Policji Państwowej. Następnie głos zabrał inspektor policji, dr. Adama Pietrzkiewicz, wykładowca Akademii Humanistyczno-Ekonomicznej w Łodzi, który należy do Krośnieńskiej Grupy Rekonstrukcji Historycznej Policji Państwowej. Pan inspektor opowiedział o historii policji w dwudziestoleciu międzywojennym. Wystąpił w stroju policjanta z tamtych czasów.
Po przerwie uczniowie liceum i gimnazjum wysłuchali i obejrzeli prezentacje na temat historii naszego regionu I wojny światowej i pierwszych lat niepodległości Polski, przedstawioną przez Pasjonatów Ożywionej Historii z Rzeszowa. Zobaczyli również wystawę poświęconą postaci Juliana Radoniewicza, oraz „Zbrodni Katyńskiej” W „żywej lekcji historii” uczestniczyło 70 uczniów: liceum, gimnazjum i szkoły podstawowej w Nowym Żmigrodzie, Komendant Policji w Nowym Żmigrodzie oraz nauczyciele.
Scenariusz montażu słowno- muzycznego pt. ,, Dopóki pamięć o nich przetrwa w Tobie’’
Anita
,,Popatrz na żywych
Bruzdy na ich czołach żłobiła śmierć,
Obecna w każdej chwili,
A w ciemne noce śnią o przyjaciołach,
Którzy do dnia zwycięstwa nie dożyli.
Odeszli
I ulegli rozproszeniu.
Wiosenna ruń, ich wciąż na nowo kryje
Nie- oni żyją!
W każdym naszym tchnieniu
I w biciu serca wszystkiego, co żyje.
Dopóki pamięć o nich przetrwa w Tobie ‘’
Klaudia
W tym roku obchodzimy 100 rocznicę odzyskania niepodległości. Zapraszamy państwa na akademię poświęconą czterem zasłużonym dla Ojczyzny Polakom, urodzonym w Nowym Żmigrodzie, którzy zostali zamordowani przez NKWD 1940r. Przeszło sto lat temu w Nowym Żmigrodzie urodzili się Henryk Przewoźniczek, Stanisław Sołtysik, Roman Jakubiński, Julian Radoniewicz.

Justyna
W tamtym czasie Nowy Żmigród był miastem. Rozwijało się tu rzemiosło i handel. Powstawało wiele nowych domów. W mieście istniał urząd miejski, poczta, sąd podatkowy, szkoła ludowa, czytelnia, kasa pożyczkowa.
Nowy Żmigród słynął z targów i jarmarków. Do I wojny światowej przybywali na nie nawet kupcy
z Wiednia. W mieście produkowano również zapałki.
Aleksandra
W Nowym Żmigrodzie mieszkali Żydzi. W 1907r. na 2289 mieszkańców, 1240 to ludność wyznania mojżeszowego, posiadali oni własną synagogę. Wśród mieszkańców miasta nastąpił swoisty podział zajęć, ludność polska zajmowała się rzemiosłem i rolnictwem, natomiast ludność żydowska handlem,
Podczas I wojny światowej Żmigród i okolice stały się areną krwawych walk pomiędzy wojskami austro - węgierskimi a rosyjskimi, w listopadzie i grudniu 1914r.miasto dwukrotnie przechodziło z rąk do rąk. Skutkiem I wojny światowej było zniszczenie miasta.
W okresie dwudziestolecia międzywojennego nastąpiła odbudowa miasta, lecz do dawnego znaczenia Żmigród nie powrócił, w 1934r. utracił prawa miejskie, stając się siedzibą władz gminy zbiorowej.

Prezentacja sylwetek
Patryk
Przedstawia postać pana Romana Jakubińskiego.
Anita
Przedstawia postać pana Stanisława Sołtysika.
Aleksandra
Przedstawia postać pana Henryka Przewoźniczka.
Aleksandra
Szczególnie chcemy przedstawić losy pana Juliana Radoniewicza ponieważ bierzemy udział
w projekcie ,,Policjanci w służbie historii”.
Pan Julian Radoniewicz urodził się 8 października 1895 w Nowym Żmigrodzie. Był absolwentem Seminarium Nauczycielskiego w Krakowie.
Piosenka ,,Gdzie są kwiaty z tamtych lat”
W wieku 18 lat został żołnierzem Legionów Polskich, służył w 2 Pułku Piechoty od 14 września 1914r. W październiku 1914r. pułk wyruszył na Węgry, tam walczył z wojskami rosyjskimi pod Marmosz Siget. Pan Julian Radoniewicz walczył w bitwach pod Rafajłową, Zieloną, Piaseczną.
Karolina
Wiosną 1915 roku Julian Radoniewicz wrócił do Królestwa Polskiego, zaciągnął się do 4 Pułku Legionów. Pułk ten został włączony w skład III Brygady Legionów Polskich. Po około trzech miesiącach odpoczynku pan Julian wraz z innymi żołnierzami został wysłany na front. W lipcu 1915r. 4 Pułk Legionów przeszedł chrzest bojowy pod Jaskowem. Walczył na Lubelszczyźnie
i Wołyniu Na froncie pozostał do jesieni 1916r.W 1917r.po ,,kryzysie przysięgowym’’ związany z odmową złożenia przysięgi na wierność cesarzowi Niemiec przez żołnierzy Legionów Polskich jego pułk został rozwiązany. Pan Radoniewicz wstąpił wówczas do Polskiego Korpusu Posiłkowego, służył w kolumnie sanitarnej pod rozkazami Austro - Węgier. W listopadzie 1917r. został internowany wraz z innymi legionistami na Węgrzech w Huszt.
Piosenka ,,Ojczyzno”
Aleksandra
11 listopada 1918r. zakończyła się wojna. Powracający z niewoli austriackiej legioniści zaczęli wstępować do nowo powstającego wojska polskiego.
Pan Radoniewicz służył w wojsku polskim od listopada 1918r. do 31 lipca 1936r. Walczył razem z żołnierzami 2 Dywizji Piechoty Legionów przeciwko bolszewikom w obronie naszej Ojczyzny miał wtedy 25 lat.
Justyna
Po zakończeniu wojny 1922 r. pan Julian został porucznikiem, służył w 10 Batalionie Sanitarnym w Przemyślu. W 1924r. został przemianowany na oficera zawodowego, w tym samym roku, został przeniesiony do Siedlec i przydzielony do 22 Pułku Piechoty. Tam poznał swoją przyszłą żonę Marię
z domu Maciejczyk, założył rodzinę, miał dwie córki Hanię i Basię. 12 maja 1926r. pan Julian Radoniewicz brał udział wraz z innymi żołnierzami 22 Pułku Piechoty
w Siedlcach w przewrocie majowym by wesprzeć Józefa Piłsudzkiego. W czasie tych wydarzeń został ranny. 27 stycznia 1930 r. awansował na stopień kapitana.
Klaudia
Od 9 marca 1931r. został przeniesiony do Korpusu Ochrony Pogranicza formacji wojskowej utworzonej do ochrony wschodniej granicy II RP przed agentami, terrorystami i grupami dywersyjnymi przerzucanymi przez sowieckie służby specjalne z terenów ZSRR na terytorium Polski. W Korpusie Ochrony Pogranicza w Wołżynie służył do 1934r. . Od 1934r. do 1935r. pełnił służbę w Batalionie KOP ,,Powiśle’ ’woj. wileńskie na stanowisku dowódcy kompanii karabinów maszynowych.
Karolina
Tu kończy się służba pana Juliana dla Ojczyzny w mundurze żołnierza a zaczyna w mundurze policjanta.
Od 1935r. odkomenderowany został do Komendy Głównej Policji. Po ukończeniu kursu w Szkole Oficerów Policji Państwowej pełnił służbę w Policji Państwowej w Ostrowi Mazowieckiej. Od 31 sierpnia 1936r. został mianowany nadkomisarzem i objął stanowisko Komendanta Powiatowego w Ostrowi Mazowieckiej. Funkcję te pełnił do lutego 1939r. Rozkazem Komendanta Wojewódzkiego został przeniesiony do Lublina, gdzie od 3 lutego 1939r pełnił funkcję Komendanta PP w Lublinie. 17 września 1939r. po wybuch II wojny światowej ewakuował się wraz z Komendą Powiatową Policji do Tarnopola, dostał się do niewoli radzieckiej koło Łucka.
Anita
Pan Julian Radoniewicz, pan Józef Sołtysik, pan Henryk Przewioźniczek, pan Roman Jakubiński wszyscy dostali się do niewoli sowieckiej, 17 września 1939r.
Aresztowano wtedy blisko 18 tys. oficerów, 230 tys. żołnierzy, 12 tys. funkcjonariuszy Policji Państwowej. Do końca października 1939r. NKWD umieściło wziętych do niewoli lub aresztowanych oficerów polskich w obozach w Kozielsku, leżącym na południowy wschód od Smoleńska
i Starobielsku na wschodniej Ukrainie nad rzeką Ajdar.
Natomiast w obozie na wyspie położonej na jeziorze Seliger w pobliżu Ostaszkowa uwięziono funkcjonariuszy Policji Państwowej, Straży Granicznej, żandarmerii, więziennictwa, urzędników sądowych oraz Korpusu Ochrony Pogranicza.
W obozach panowały złe warunki mieszkalne i sanitarne. Pociechą dla jeńców była natomiast możliwość korespondencji z rodzinami. Jedyną kartkę z obozu w Ostaszkowie rodzina pana Julian Radoniewicza otrzymała w styczniu 1940r.
Piosenka ,,Ostatni list’’
Patryk
5 marca 1940r. Biuro Polityczne Komitetu Centralnego Wszechzwiązkowej Komunistycznej Partii – najwyższej władzy ZSRR – podjęło decyzję o rozstrzelaniu ok. 22 tys. jeńców przebywających w Kozielsku, Ostaszkowie i Starobielsku.
Pan Julian Radoniewicz został zamordowany w Twerze, Pan Henryk Przewoźniczek i pan Stanisław Sołtysik zostali zamordowani w Charkowie. Pan Roman Jakubiński zginął w Katyniu.
,,W Katyniu zamordowano „Małą Polskę”, bo zginął tam kwiat polskiej inteligencji: żołnierze, prawnicy, przedsiębiorcy, lekarze, nauczyciele, naukowcy. . - Myślano, że skoro nie ma Polski na mapie, to Ona umarła, to wymaże się Ją z map Europy. Myślano, że jak się zabije strzałem w tył głowy i zakopie w dole niepamięci, to umrze naród polski. Ale naród przeżył.’’


Klaudia

Rodzina pana Juliana całą wojnę i okupację przeżyła w Lublinie. Żona Maria pracowała w piekarni i w sklepie, aby córki mogły się uczyć.
Patryk
Pan Julian Radoniewicz został odznaczony
Krzyżem Niepodległości
Krzyżem Walecznym
Złotym Krzyżem Zasługi
Srebrnym Krzyżem Zasługi
Medalem Pamiątkowym za Wojnę 1918-1920
Srebrnym Medalem za Długoletnią Służbę
Brązowym Medalem za Długoletnią Służbę
Krzyżem Srebrnym Orderu Wojskowego Virtuti Militari- 11 listopada 1976 r (pośmiertnie)
Krzyżem Kampanii Wrześniowej 1939 – 1 stycznia 1986 (pośmiertnie)
4 października 2010r. pan Julian Radoniewicz został pośmiertnie awansowany na stopień podinspektora Policji Państwowej
9 kwietnia 2010r. w Olsztynie uroczyście posadzono poświęcony mu Dąb Pamięci i odsłonięto okolicznościowy obelisk, 25 lipca 2011r. w Ostrowi Mazowieckiej na budynku komisariatu policji odsłonięto tablicę upamiętniającą nadkomisarza policji pana Juliana Radoniewicza
Aleksandra Jasionowicz
Pan Radoniewicz, Przewoźniczek, Sołtysik, Jakubiński, nade wszystko ukochali Ojczyznę. To miłość
do niej kierowała ich życiem i nakazywała stawać w obronie polskości, moralności, ludzkiej godności
i niezawisłości zmuszała do trudnych wyborów – często nawet za cenę rodzinnego szczęścia.
Praca nad projektem ukształtowała nas wewnętrznie i uczyniła lepszymi. Poznając losy naszych bohaterów odkryliśmy na nowo historię ich życia, we wspomnieniach przeżyciach najbliższych,
ze zdjęć, fragmentów listów, pamiątek.
Wierzę, że zmarli żyją w naszych sercach dopóki trwa o nich pamięć.
Patryk
Wiersz ,,Bo wolności jest tyle , ile nas poległo
I wolności jest tyle ile nas dziś żyje’’
Cześć i chwała bohaterom
Piosenka ,,Taki kraj’’
DZIĘKUJEMY ZA UWAGĘ

Pan Julian Radoniewicz urodził się w Nowym Żmigrodzie, 8 października 1895r. Był synem Jakuba i Marii Majchów, absolwentem Seminarium Nauczycielskiego
w Krakowie.
Służba w Legionach
Po wybuchu I wojny światowej na terenie Galicji rozpoczęto tworzenie regularnych polskich formacji wojskowych. Naczelny Komitet Narodowy uzyskał 27 sierpnia 1914r. zgodę na utworzenie dwóch legionów: Zachodniego z siedzibą w Krakowie oraz Wschodniego z siedzibą we Lwowie. Do nowo tworzonej formacji zaciągnął się również Julian Radoniewicz. W wieku 18 lat został żołnierzem Legionów Polskich. Od 5 września 1914r. w służył w 2 Pułku Piechoty w Krakowie.
W październiku 1914r. pułk, w którym służył wyruszył na Węgry. Żołnierze myśleli, że będą walczyć razem z I Brygadą o niepodległość Polski, ale stało się inaczej, walczyli w rejonie Marmosz Sziget. Po pokonaniu wojsk rosyjskich otrzymał on rozkaz przejścia przez Karpaty i wyparcia Rosjan z doliny Bystrzycy w Małopolsce. Droga przez Karpaty była trudna, brak było szlaków. W związku z tym, legioniści zbudowali przez przełęcz w Rogdzie, szlak tzw. „Drogę Legionów‘’. Na szlaku atakowały ich wojska rosyjskie mające dwukrotną przewagę liczbową i kilka krotnie większą artylerię, w tym karabiny maszynowe, legioniści mieli tylko karabiny ręczne. 2 Pułk Legionów stoczył tam kilka bitew pod Rafajłotwą, Zieloną i Pasieczną, ale najkrwawszą bitwę stoczył w okolicach Nadwórnej i Mołotkowej, 29 pażdziernika 1914r. Pan Julian Radoniewicz miał wtedy 19 lat. Ostatecznie wojsk rosyjskich nie udało się powstrzymać i pułk musiał rozpocząć odwrót. Od 18 do 25 stycznia 1915r. 2 Pułk stoczył walki pod Kiribabą, żołnierze walczyli w niezwykle ciężkich warunkach terenowych, przy 20 stopniowym mrozie. Bój ten pozwolił wojsku austriackim na wkroczenie w głąb Bukowiny i Galicji. W lutym i marcu 1915r. pułk walczył pod Brasą i Łopusznem, a później na linii frontu. Najważniejsze walki w tamtym okresie to bój pod Tłumaczem, Kolorową i Bortnikami.
W połowie marca 1915r. pułk przeszedł do Kołomyi na odpoczynek. Tam wyodrębniono z 2 Pułku, IV batalion, z którym Julian Radoniewicz wiosną 1915r. wyjechał do Królestwa Polskiego i zaciągnął się do 4 Pułku Piechoty Legionów. Pułk został włączony w skład 3 Brygady Legionów Polskich. Po około 3 miesiącach odpoczynku w lipcu 1915r.pan Julian wraz z innymi żołnierzami został wysłany na front. 4 Pułk Legionów przeszedł chrzest bojowy pod Jastkowem. W bitwie stoczonej od 31 lipca do 3 sierpnia 1915r. z wojskami rosyjskimi, 12 km na północny-zachód od Lublina.
Następnie pułk walczył na Lubelszczyźnie i Wołyniu. Na froncie pozostał do jesieni 1916r. 4 Pułk Piechoty Legionów został rozwiązany 15 listopada 1917r.
Po kryzysie przysięgowym pan Julian Radoniewicz wstąpił do Polskiego Korpusu Posiłkowego służył w kolumnie sanitarnej. Na znak protestu przeciwko zawarciu w lutym 1918r. traktatu brzeskiego został przez Austriaków internowany na Węgrzech w Huszt. Internowali legioniści (w liczbie 3000) byli przesłuchiwani, każdy przynajmniej raz przez śledczych znających język polski, byli nimi członkowie sądu wojskowego.
11 listopada 1918r. zakończyła się wojna powracający z niewoli legioniści zaczęli wstępować do nowo powstającego wojska polskiego by w niedługim czasie podjąć znów walkę o zbrojne stanowienie granic Rzeczpospolitej.
Służba w Wojsku Polskim.
Pan Julian Radoniewicz od 11 listopada 1918r. do 31 lipca 1936 służył w Wojsku Polskim, w 2 Dywizji Piechoty Legionów Polskich. Geneza dywizji sięga początków I wojny światowej. Pochodzenie zawdzięcza powstałym w kwietniu 1915r. jednostkom II Brygady Legionów Polskich. Po odzyskaniu niepodległości organizację wojska polskiego oparto na zaciągu ochotniczym próbując odtworzyć dawne jednostki legionowe. Wiosną 1920r. rozpoczęła się wielka bolszewicka kontrofensywa Frontu Zachodniego Michała Tuchaczewskiego. Pan Julian Radoniewicz walczył razem z żołnierzami 2 Dywizji Piechoty Legionów przeciwko bolszewikom w obronie naszej ojczyzny, miał wtedy 25 lat.

Po zakończeniu wojny 1922r. Julian Radoniewicz został porucznikiem ze starszeństwem (z 1 czerwca 1919). 20 lokatą w korpusie oficerów rezerwowych administracji w dziale sanitarnym. Jako oficer rezerwy pan Julian Radoniewicz został zatrzymany w służbie czynnej w 10 Batalionie Sanitarnym w Przemyślu.
23 sierpnia 1924r. został przemianowany (z dniem 1 lipca 1924) na oficera zawodowego w stopniu porucznika ze starszeństwem (z 1 lipca 1919r.) i 3 lokatą w korpusie oficerów administracji, w dziale sanitarnym. W dalszym ciągu pełnił służbę w 10 Batalionie w Przemyślu. Następnie został przeniesiony z korpusu oficerów administracji do korpusu oficerów piechoty (w stopniu porucznika ze starszeństwem z 1 lipca 1919r.) i przydzielony do 22 Pułku Piechoty w Siedlcach. 12 maja 1926r. 22 Pułk Piechoty jako jeden z pierwszych oddziałów stawił się
w sile dwóch batalionów w Warszawie by wesprzeć Józefa Piłsudzkiego podczas przewrotu majowego. W czasie tych wydarzeń pan Julian został ranny.
Julian Radoniewicz 27 stycznia 1930r. awansował na stopień kapitana ze starszeństwem (z 1 stycznia 1930r.) i 132 lokatą w korpusie oficerów piechoty.
Od 09. 03.1931r. został przeniesiony do Korpusu Ochrony Pogranicza, formacji wojskowej utworzonej do ochrony wschodniej granicy II RP przed penetracją agentów, terrorystów i uzbrojonych oddziałów dywersyjnych przerzuconych przez sowieckie służby specjalnie z terenu ZSRR na terytorium II RP.
W KOP baon „ Wołżyn” pan Julian Radoniewicz służył do 1934r. Od 1934r. do 1935r. pełnił służbę w batalionie Korpusu Ochrony Pogranicza ,,Powiśle ‘’na stanowisku dowódcy kompanii karabinów maszynowych.
Służba w Policji Państwowej.
Od 1935r. odkomenderowany został do Komendy Głównej Policji. Po ukończeniu kursu w Szkole Oficerów Policji Państwowej pełnił służbę
w Policji Państwowej w Ostrowi Mazowieckiej. Od 31 sierpnia 1936r. został mianowany nadkomisarzem i objął stanowisko Komendanta Powiatowego w Ostrowi Mazowieckiej. Funkcję te pełni do lutego 1939r. Rozkazem Komendanta Wojewódzkiego został przeniesiony do Lublina, od 3 lutego 1939r jako Komendant Powiatowy PP w Lublinie.
Zarys organizacji i funkcjonowania Policji Państwowej w dwudziestoleciu międzywojennym Lublinie.
Lublin był miastem wojewódzkim. W dwudziestoleciu międzywojennym istniały tutaj: Komenda Okręgowa Policji Państwowej, Urząd i Wydział Śledczy jednostki defensywy policyjnej, Komenda Powiatowa Policji Państwowej oraz ze względu na posiadanie w pewnych okresach statusu miasta wydzielonego, funkcjonowała tutaj Komenda Państwowa Policji miasta Lublina.
Ustawa o Policji Państwowej z 24 lipca 1919r. stwierdzała, że w miastach stanowiących jednostkę administracyjną, policja jest organizowana na prawach komendy państwowej. Służba policyjna była prowadzona na terenie Lublina przez jednostki wykonawcze komendy miejskiej, czyli komisariaty. Służba odbywała się w granicach miasta, co nie wykluczało możliwości włączenia do terenu nadzoru podmiejskich gmin. Praca policjantów w komisariacie była trzy zmianowa
i opierała się na obchodach i stałych posterunkach ulicznych. Komisariatem kierował wyłącznie funkcjonariusz wyższego stopnia. O tworzeniu, likwidowaniu
i rozmieszczeniu komisariatów decydował minister spraw wewnętrznych.
Personel niższych funkcjonariuszy komisariatu dzielił się na trzy zasadnicze grupy: do wykonywania służby bezpieczeństwa, do służby administracyjno- porządkowej
i do służby biurowej. Głównym przeznaczeniem pierwszej grupy było pełnienie służby na ulicznych posterunkach, obchodach, obławach i wykonywanie eskort. Przy każdym komisariacie funkcjonowało stanowisko dzielnicowego, który był zobowiązany do obserwowania wszelkich zjawisk natury społeczno- politycznej. Ponadto asystował przy rewizjach, aresztowaniach, obławach przeprowadzanych na terenie jego dzielnicy.
Ustawa o PP z lipca 1919r. wprowadziła w życie strukturę terenową jednostek policji przystosowaną do administracyjnego podziału państwa. Teren kraju podzielono na okręgi policyjne, odpowiadające województwom i będące II instancją władzy policyjnej. 02.08.1919r. został ustalony podział organizacyjny PP na 6 okręgów (w tym lubelski z 19 komendami powiatowymi).
1919r komendantem policji miejskiej został dotychczasowy naczelnik Policji Komunalnej w Lublinie nadkomisarz Tytus Makowski z kolei Komendą Powiatową PP w Lublinie kierował komisarz Tadeusz Ogórkiewicz. Przy komendzie zlokalizowano jednocześnie urząd śledczy.

W pierwszych latach niepodległości zorganizowanie nowej formacji policyjnej na terenie Lublina wiązało się z wieloma trudnościami. Brakowało lokali na urzędy policyjne, mieszkań dla policjantów. Przede wszystkim brakowało kompletnego umundurowania, co pociągało za sobą pełnienie służby w ubraniach cywilnych. Wielu nowych policjantów nie było do tej służby przygotowanych. Z raportów Komendy Powiatowej policji miasta Lublina dowiadujemy się, że miejscowa ludność odnosiła się do policjantów z dużym zaufaniem.
Do kolejnych zmian organizacyjnych w policji lubelskiej doszło w 1928r.
21 września 1928 roku minister spraw wewnętrznych wydał rozporządzenie w celu unormowania przepisów o funkcjonowaniu policji w okręgach miejskich. W miastach stanowiących osobne powiaty dla celów administracyjnych, PP stanowi obwody powiatowe. W Lublinie funkcje komendanta PP miasta pełnił kierownik komisariatu, a tam gdzie było kilka komisariatów, kierownik komisariatu wyznaczony przez miasto.
Komendanci miast i kierownicy komisariatów posiadali podobne uprawnienia
i pozycję jak komendanci powiatów.
W lutym 1936r minister spraw wewnętrznych wydał kolejne rozporządzenie
o organizacji PP w powiatach miejskich.
Na jego podstawie w miastach stanowiących osobne jednostki administracyjne,
na których czele stał starosta grodzki, obowiązki komendanta PP miasta pełnił mianowany na to stanowisko przez ministra kierownik komisariatu, podporządkowany bezpośrednio komendantowi wojewódzkiemu, a nie jak dotychczas komendantowi państwowemu.
Na początku lat 30 Lublin był podzielony pomiędzy 3 komisariaty (obejmujące 19 dzielnic) i posterunek kolejowy. Na terenach należących do I Komisariatu Głównego mieszkało więcej ludności niż łącznie na terenach dwóch pozostałych.
Z tego względu policjanci byli przeciążeni służbą.
Ogólny stan policji w Lublinie 14 stycznia 1933r to: 6 oficerów, 194 szeregowych służby zewnętrznej i 30 szeregowych służby śledczej. Do etatu brakowało 38 szeregowych, natomiast ponad etat było 2 szeregowych służby śledczej. Stan te był niewystarczający. W porze dziennej wystawiano 13-14 posterunków stałych i 9-12 obchodów. W nocy 9-10 posterunków i 12-15 obchodów. Zmniejszona liczba tych posterunków i obchodów niekorzystnie wpływała na ocenę pracy policji oraz ogólny stan bezpieczeństwa. Temat ten poruszała prasa lubelska.(,,Lubelski Dziennik Wojewódzki ” 1934r nr 5 str. 78)
Podział służb w lubelskich jednostkach policji był niewłaściwy już na początku lat 30. Z powodu braku funkcjonariuszy zaniedbywano służbę prewencyjną.
Na przykład posterunek kolejowy poza normalną służbą na dworcu kolejowym wysyłał eskorty do innych miejscowości. Ponieważ taki stan był niekorzystny dla służby bezpieczeństwa, a nie można było zwiększyć obsady personalnej, komendant wojewódzki zwrócił się do Komendy Głównej z prośbą o utworzenie przy I komisariacie rezerwy w sile 30 ludzi, której zadaniem byłoby wykonywanie służby eskortowej oraz pogotowia policyjnego. W innych jednostkach lubelskiej policji obsada była również niewystraczająca, np. w maju 1937 r w III komisariacie służbę pełnił 1 oficer, 35 szeregowych i woźnych. Przeprowadzający inspekcje tej jednostki nadkomisarz Jan Szafrański podkreślał konieczność powiększenia stanu osobowego, gdyż szeregowi pełnili służbę średnio 12 godzin na dobę. Bardzo brakowało również środków lokomocji. W marcu 1938 r stan osobowy był jeszcze mniejszy gdyż obejmował 1 oficera, 25 szeregowych, z których 3 zatrudnionych było w kancelarii, 4 było chorych, 2 w delegacji, 5 pełniło funkcję dzielnicowych, 2 było pracownikami służby śledczej. Do służby zewnętrznej pozostało, więc tylko 9 policjantów. Pojawiały się również trudności z wyszkoleniem, gdyż 50% załogi miało zaledwie podstawowe wykształcenie domowe, w związku, z czym nie byli w stanie przyswoić sobie specjalistycznego materiału.
Stan osobowy, mimo, że nie był wystarczający, nie zwiększył się. We wrześniu 1939r faktyczny stan osobowy III komisariatu był mniejszy o 50% od stanu etatowego. Zatrudnionych powinno być 51 funkcjonariuszy tymczasem stan faktyczny wynosił 26 osób. W styczniu 1939r w III komisariacie w Lublinie służbę pełnił 1 oficer, 25 szeregowych. Teren komisariatu był podzielony na 6 dzielnic. Posterunków stałych pomimo potrzeby nie wystawiono z powodu braku ludzi.
1 lipca 1937 r został utworzony posterunek PP w dzielnicy Dziesiąta w Lublinie.
30 czerwca 1938r jednostki lubelskiej policji rozmieszczone były następująco: Komenda PP Miasta i I Komisariat mieściły się na ul Staszica 3, tam znajdował się Wydział Śledczy. II Komisariat PP – ul. Lubatowska 38,III Komisariat PP- ul. Bychowska 57, IV Komisariat PP- ul. Wieniawska 8, Posterunek kolejowy PP – dworzec kolejowy. Posterunek PP Dziesiątka – ul. Bychowska 44.

1 czerwca 1938r z Komendy Miasta i I Komisariatu PP w Lublinie zostały utworzone dwie odrębne jednostki organizacyjne, Komenda PP miasta Lublina i I Komisariat PP w Lublinie.

Organizacja służby policyjnej na terenie Lublina różniła się od ówczesnych miast powiatowych na terenie województwa lubelskiego. Istniały tutaj komenda miasta (1919-1922), komenda powiatowa, sprawująca prze pewien okres zwierzchnictwo służbowe nad komisariatami, posterunkiem policji kolejowej i posterunkami w dzielnicy Dziesiątej. Było to związane z obszarem i dużą liczbą ludności – (120 000), miasta Lublina.
Pan nadkomisarz Julian Radoniewicz sprawował stanowisko Komendanta Powiatowego PP w Lublinie od 3 lutego 1039r do 09. 1939 r. Był ostatnim Komendantem przed wybuchem wojny. 17 września 1939r. ewakuował się wraz z Komendą Powiatową Policji do Tarnopola. Dostał się do niewoli radzieckiej koło Łucka i został uwięziony w obozie NKWD w Ostaszkowie, wiosną 1940r zamordowany 1940r .w Twerze.
4 października 2007r. pan Julian Radoniewicz został pośmiertnie awansowany na stopień podinspektora Policji Państwowej.

http//www. wajszczuk.v. pl/polski/drzewo/tekst/MO91julian/galeria.htm ,zdjęcia rodzinne dzięki uprzejmości Państwa Lenkiewicz, zbiory Muzeum Regionalnego w Jaśle, zbiory Muzeum Regionalnego w Nowym Żmigrodzie, Księga Metrykalna Parafii Nowy Żmigród, Zdzisław Jagiełło ,,Piechota Wojska Polskiego 1918- 1939r’’Warszawa 2007r.Michał Jerzy Chromiński ,,Zarys historii Batalionu Zapasowego 22 Pułku Piechoty’’, Siedlce 2008r. Robert Litwiński ,,Organizacja i funkcjonowanie policji państwowej w województwie lubelskim w latach 1919- 1939’’ Lublin ,2000r. Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 1183, 1261
.Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 85 z 27 sierpnia 1924 roku, s. 488.
Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 1074, 1143.
Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 38, 242.
Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 2 z 28 stycznia 1930 roku, s. 27.
Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 73, 907.
Lista starszeństwa oficerów zawodowych piechoty. 5 czerwiec 1935. Dodatek bezpłatny dla prenumeratorów „Przeglądu Piechoty”, Warszawa 1935, s. 72.
Olsztyn: Katyń...ocalić od zapomnienia warminsko-mazurska.policja.gov.pl, 8 kwietnia 2010 Funkcjonariusze Policji – Uroczysty Apel Pamięci 9 listopada 2007 roku, plac marszałka Józefa Piłsudskiego w Warszawie polskieradio.pl Bożena Łojek: Pośmiertne awansowanie żołnierzy i funkcjonariuszy Rzeczypospolitej Polskiej zamordowanych w 1940 r. w ZSRR w wyniku zbrodni katyńskiej, [w:] Zeszyty Katyńskie (nr 23), Warszawa 2008, s. 204–230. ISBN 978-83-917780-5-0.
LISTA OSÓB ZAMORDOWANYCH W KATYNIU, CHARKOWIE, TWERZE I MIEDNOJE MIANOWANYCH POŚMIERTNIE NA KOLEJNE STOPNIE (pol.). katedrapolowa.pl. s. 70.
Ostatnia droga, Białystok 1998, s. 9. ISBN 83-909948-0-1.
Zarządzenie Nr 1/86 Ministra Spraw Wojskowych z 1 stycznia 1986 r. w sprawie nadania odznaki pamiątkowej „Krzyż Kampanii Wrześniowej 1939 r.” Dziennik Ustaw RP Nr 2 z 10 kwietnia 1986 r., s. 30.
Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego, tom II, Warszawa 2006, str. 741. ISBN 83-89474-06-9