Katarzyna Piotrkiewicz
Dane zespołu
Pierwszy uczeń
Drugi uczeń
Trzeci uczeń
Sylwetka policjanta
Z biegiem lat coraz trudniej zdobyć informacje o krewnych policjantów zamordowanych w ZSRR, a tym samym o samych policjantach. Dlatego też przyniosła nam dużą radość wiadomość, że w naszym regionie znajduję się ostatnia żyjąca wdowa po funkcjonariuszu Policji II RP - Maria Czernek. Niestety stan jej zdrowia nie pozwala już na przeprowadzenie wywiadów. Dzięki uprzejmości prezesa Stowarzyszenia Rodzina Policyjna 1939 r. w Łodzi Jana Olbrychowskiego, zdobyliśmy materiały z rozmowy z Marią Czernek prezesa Olbrychowskiego. Pani Maria jako członkini Stowarzyszenia Rodzina Policyjna 1939 r. w Łodzi prowadziła działalność mającą na celu upamiętnienia ofiar zbrodni katyńskiej, angażowana np. w tworzenie licznych miejsc pamięci o policjantach z okresu II RP w takich miejscowościach jak Łódź, Kutno, Płock i wiele innych.
Jan Borkowski urodził się 1 kwietnia 1907 r. w Grajewie. Został przyjęty do Policji Państwowej 18 listopada 1931 r.. 3 stycznia 1934 r otrzymał przydział do Komendy Powiatowej PP w Brzezinach. Następnie został przydzielony do I Wydziału Komendy Głównej PP, z którego 19 września 1936 r. został przeniesiono go Komendy Wojewódzkiej w Łodzi na stopień starszego posterunkowego. Pracował tam jako radiotelegrafista.
Pani Maria poznała przyszłego męża, kiedy mieszkała na tzw. osiedlu „biskupim” na Karolewie w Łodzi. Borkowski był wówczas jej sąsiadem. Pracował w Rezerwie Konnej Policji Państwowej na ul. Żeromskiego 88. Ślub wzięli 9 maja 1939 r. w kościele Matki Boskiej Zwycięskiej na ul. Łąkowej. Ślub miał wyjątkową oprawę, ponieważ policja konna zrobiła im szpaler z szabli. Przyjęcie odbyło się w mieszkaniu pary młodej na ul. Radwańskiej 44.
Życie małżeńskie, mimo że było krótkie, było bardzo szczęśliwe. Borkowski był tyczkarzem, brał udział w licznych zawodach, a podczas nich jego żona wiernie go wspierała, koledzy często żartowali, że kiedy jej nie ma na zawodach oni przegrywają. Dużo pracował. Podczas powrotu do domu samodzielnie zatrzymał groźnego przestępcę, który był poszukiwany przez policję. Za wykazaną odwagę, zachowanie zimnej krwi i szybką orientację otrzymał pochwałę.
W sierpniu 1939 r. z innymi policjantami z jednostki został oddelegowany do koszar. Wraz z policjantami wyjeżdżały całe rodziny z dziećmi, ponieważ bały się zostać w Łodzi. Matka pani Marii nie zgodziła się na wyjazd córki, z uwagi na jej młody wiek, miała tylko dziewiętnaście lat. Przed wyjazdem Borkowski powiedział do żony “Nie płacz, nie martw się przecież ja wrócę, ja wrócę do ciebie. Bądź tylko, wierz w to, że ja wrócę, że przeżyję.” Pani Maria już nigdy więcej nie zobaczyła męża.
Informację o mężu dostarczył jej po raz pierwszy młody mężczyzna, który był uwięziony wraz z jej mężem, ale został wypuszczony ze względu na chorobę. Przekazał informację, że Jan Borkowski był najpierw wywieziony na Ukrainę, następnie do Katynia, a z Katynia do Ostaszkowa. Z obozu pani Czernek nie otrzymała żadnej korespondencji. W 1943 r., kiedy Niemcy odkopali groby w Katyniu, pracowała w firmie Telefunken, a jej pracodawcą był Niemiec. Od niego dowiedziała się, że wszyscy więźniowie Ostaszkowa zginęli. Po wyzwoleniu Łodzi 19 stycznia 1945 r. pani Czernek rozpoczęła poszukiwania męża w szpitalach, w tym celu również kontaktowała się z Czerwonym Krzyżem. W 1946 r. dostała zaświadczenie, że jej mąż uznany jest za zaginionego. Dopiero w 1990 r. po przyznaniu się ZSRR do zbrodni katyńskiej, w aktach przekazanych Jaruzelskiemu, które zawierały listy osób zamordowanych, ostatecznie potwierdzono, że Jan Borkowski zginął w Kalininie ( obecnie Twer), pochowany został w Miednoje.
Olbrychowski J., Funkcjonariusze Komendy Wojewódzkiej Policji Państwowej w Łodzi - Ofiary Zbrodni Katyńskiej Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych 2015
https://dzieje.pl/aktualnosci/25-lat-temu-zwiazek-sowiecki-przyznal-sie-do-zbrodni-katynskiej
https://pl.wikipedia.org/wiki/Wyzwolenie_%C5%81odzi
http://www.policja.pl/pol/aktualnosci/140355,Maria-Czernek-ambasadorka-pamieci-o-Policji-Panstwowej.html
http://www.polskaniezwykla.pl/web/place/26686,lodz-pomnik-katynski.html
https://dzieje.pl/aktualnosci/w-lodzi-uczczono-pamiec-ofiar-zbrodni-katynskiej-0
https://pl.wikipedia.org/wiki/Pomnik_Katy%C5%84ski_w_%C5%81odzi
https://www.mbz.lodz.pl/katyn
Wspomnienia Marii Czernek
Miejsce pamięci
Pomnik Katyński w Łodzi jest pierwszym pomnikiem w Polsce upamiętniającym ofiary zbrodni katyńskiej stojącym na przestrzeni miejskiej. Został zbudowany 15 sierpnia 1990 r., a odsłonięty został 16 września 1990 r.. Poświęcenia pomnika dokonał biskup łódzki Władysław Ziółek w asyście ks. Zdzisława Peszkowskiego oraz duchownych wyznań ewangelickiego, prawosławnego i mojżeszowego. Znajduję się przy ulicy Łąkowej, blisko kościoła pw. Matki Boskiej Zwycięskiej. W 2006 r. miejsce, na którym stoi Pomnik zostało nazwane Placem Ofiar Zbrodni Katyńskiej. Pomnik zaprojektował artysta rzeźbiarz Włodzimierz Ciesielski. Ma on postać czworobocznego słupa wykonanego z granitu, znajduje się na nim godło Polski, gazowy znicz i napis “Katyń 1940. Pomordowanym z Kozielska, Ostaszkowa, Starobielska i innych obozów”. W monumencie znajdują się urny z ziemią z Katynia, Charkowa i Miednoje. Koszty budowy zostały całkowicie pokryte ze składek społecznych i wydawanych na ten cel specjalnych cegiełek. W latach 1995 i 2000 przy pomniku odsłonięto i poświęcono tablice epifatyjne poświęcone ok. 400 ofiarom zbrodni katyńskiej spośród rodzin członków Stowarzyszenia Rodzina Katyńska w Łodzi.
Dnia 23 kwietnia delegacja z Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych w Bolimowie odbyła honorową wartę w celu uczczenia pamięci osób zamordowanych w zbrodni katyńskiej.
Łódź jest miastem bardzo ważnym, przy poznawaniu biografii Jana Borkowskiego, tam został przeniesiony na stopień starszego posterunkowego; pracował jako telegrafista; poznał i poślubił swoją żonę - Marię Czernek; również tam, mieszkał do wybuchu wojny. Mimo takich powiązań nie istnieje miejsce, które bezpośrednio go upamiętnia. Dlatego też na Nasze miejsce pamięci wybraliśmy Pomnik Katyński w Łodzi.
Pomnik Katyński w Łodzi jest pierwszym pomnikiem w Polsce upamiętniającym ofiary zbrodni katyńskiej stojącym na przestrzeni miejskiej. Został zbudowany 15 sierpnia 1990 r., a odsłonięty został 16 września 1990 r..Poświęcenia pomnika dokonał biskup łódzki Władysław Ziółek w asyście ks. Zdzisława Peszkowskiego oraz duchownych wyznań ewangelickiego, prawosławnego i mojżeszowego. Znajduję się przy ulicy Łąkowej, blisko kościoła pw. Matki Boskiej Zwycięskiej. W 2006 r. miejsce, na którym stoi Pomnik zostało nazwane Placem Ofiar Zbrodni Katyńskiej. Pomnik zaprojektował artysta rzeźbiarz Włodzimierz Ciesielski. Ma on postać czworobocznego słupa wykonanego z granitu, znajduje się na nim godło Polski, gazowy znicz i napis “Katyń 1940. Pomordowanym z Kozielska, Ostaszkowa, Starobielska i innych obozów”. W monumencie znajdują się urny z ziemią z Katynia, Charkowa i Miednoje. Koszty budowy zostały całkowicie pokryte ze składek społecznych i wydawanych na ten cel specjalnych cegiełek. W latach 1995 i 2000 przy pomniku odsłonięto i poświęcono tablice epifatyjne poświęcone ok. 400 ofiarom zbrodni katyńskiej spośród rodzin członków Stowarzyszenia Rodzina Katyńska w Łodzi.
Dnia 23 kwietnia delegacja z Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych w Bolimowie odbyła honorową wartę w celu uczczenia pamięci osób zamordowanych w zbrodni katyńskiej.
Żywa lekcja historii
Dnia 26 kwietnia w Szkole Podstawowej im. Henryka Dąbrowskiego w Bolimowie uczniowie ZSP w Bolimowie przeprowadzili żywą lekcję. Wzięło w niej udział 21 osób z klasy 8. Każdy uczeń na początku lekcji otrzymał ulotkę o Janie Borkowskim i o zbrodni katyńskiej.
Następnie uczniowie obejrzeli konkursowy film o policjancie. Po filmie Andrzej Górniak przeprowadził krótki wykład o zbrodni katyńskiej, a także przedstawił im bliżej miejsce pamięci związane z Janem Borkowskim - Pomnik Katyński w Łodzi. Uczniowie z uwagą słuchali przedstawionych informacji.
Kolejnym punktem lekcji była prezentacja o umundurowaniu policji w II RP z wykorzystaniem repliki munduru policjanta z tamtego okresu, przeprowadzona przez Kamilę Przygodę. Mundur wzbudził duże zainteresowanie uczniów. Dowiedzieli się oni wiele nowych informacji.
Po prezentacji uczniowie podzielili się na grupy i wybrali kapitanów swoich drużyn. Każdy z kapitanów reprezentował daną grupę podczas “żywej” gry planszowej. Uczniowie musieli odpowiadać na pytania dotyczące II wojny światowej, zbrodni katyńskiej i Jana Borkowskiego. Gra wzbudziła wiele emocji.
Po zakończonej grze nastąpiło zliczenie punktów, podczas którego okazało się, że musi nastąpić dogrywka pomiędzy Grupą 1 i 2. Pytania były zadawane przez opiekuna konkursu Katarzynę Piotrkiewicz. Po zaciętej walce wygrała Grupa 1. Każdy z uczestników otrzymał słodycze i pamiątkowe zakładki do książki, każda grupa otrzymała dyplom.
Przeprowadzona lekcja wzbudziła wiele pozytywnych emocji wśród uczniów, mieli oni okazję rozwinąć swoje umiejętności pracy w grupach. Uczestnicy mogli w ciekawy sposób zdobyć informacje o Janie Borkowskim. Link do relacji z żywej lekcji:
https://youtu.be/NJjDt6ZiWyk