Policjanci w służbie historii Prywatne Liceum Ogólnokształcące dla Młodzieży w Nowym Targu - Konkurs Policjanci w służbie historii - edycja VII -

Na gdowskim cmentarzu spoczywa komendant Posterunku Policji Państwowej w Gdowie Franciszek Ciulemba. Spoczywa w grobie wraz ze swoją żoną oraz synkiem Andrzejem, który zmarł mając zaledwie cztery miesiące. Na tablicy nagrobnej jest epitafium: <br />CIULEMBOWIE<br />Franciszek - żołnierz Armii Krajowej, skazany przez hitlerowców na śmierć. W 1943 więzień „Montelupich” i obozu koncentracyjnego „Gross-Rosen” nr 9820. Po uwolnieniu skazany za „AK” przez sowieckie NKWD na „Sybir”. Ocalały dzięki „opatrzności”. Żył wg. zasady: „Bóg-Honor-Ojczyzna”.<br />Helena - ...w czasie II-giej Wojny Światowej, najprawdziwsza „matka polka”.<br />Andrzejek - ... okrucieństwo wojny nie pozwoliło mu przeżyć nawet dzieciństwa...

St. posterunkowy Policji Państwowej Ciulemba za swoją działalność na rzecz mieszkańców Gdowa został aresztowany w 1943 roku przez Niemców. Przeszedł on piekło obozów koncentracyjnych, także więzienia na Montelupich w Krakowie. Został skazany na pracę w obozie Gross-Rossen. W związku z tym, że nasz bohater był więźniem krakowskiego więzienia na Montelupich podczas II wojny światowej postanowiliśmy opisać to miejsce pamięci gdzie przebywał a w zasadzie opiszemy jaką funkcję pełniło to miejsce ponad 80 lat temu.<br />Areszt Śledczy w Krakowie jest jedną z najbardziej znanych jednostek penitencjarnych w Polsce. Usytuowany jest w centrum miasta, przy ulicy Montelupich, od nazwy której wzięła się popularna nazwa jednostki „Monte”. Teren Aresztu zajmuje powierzchnię około 1 ha. Na jego terenie znajduje się osiem budynków, z czego dwa najstarsze to budynek mieszkalny, wzniesiony na planie łuku z umieszczoną centralnie klatką schodową oraz budynek administracyjno - szpitalny. Oba zostały wzniesione na przełomie XIX i XX wieku i są wpisane do rejestru zabytków. Neorenesansowe budynki pierwotnie były siedzibą koszar wojskowych, a od 1905 roku sądu wojskowego. Pierwszych więźniów osadzali tu Austriacy podczas pierwszej wojny światowej.<br />W 1939 roku więzienie zostało przejęte przez Gestapo i pełniło funkcję represyjną. Dla wielu osadzonych było ostatnim etapem drogi do obozu zagłady Auschwitz - Birkenau i innych obozów koncentracyjnych. Jedną z pierwszych dużych akcji zorganizowanych przez Gestapo, po zajęciu Krakowa w dniu 6 września 1939 roku, była tzw. Sonderaktion Krakau. W dniu 6 listopada 1939 roku Niemcy aresztowali 183 przedstawicieli polskiej elity. Najwięcej wśród nich, bo aż 106, było wybitych naukowców - profesorów i doktorów Uniwersytetu Jagiellońskiego, Akademii Górniczej oraz Uniwersytetu Rolniczego. Aresztowanych ciężarówkami przewieziono do krakowskiego więzienia, skąd niedługo później wyruszyli w dalszą, dla większości ostatnią, drogę - do KL Sachsenhausen. Niedługo później - bo już w 1940 roku, w historii jednostki pojawia się dwóch bohaterów polskiego podziemia. Jednym z nich był polski skoczek narciarski Stanisław Marusarz, który w czasie wojny pełnił rolę kuriera. A drugim Aleksander Bugajski ps. Halny, oficer armii podziemnej. W dniu 2 lipca 1940 roku, razem z czterem innymi osadzonymi w celi śmierci dokonują, jakby się zdawało niemożliwego - ostatniej udanej ucieczki z terenu jednostki. Z szóstki śmiałków uciec udaje się tylko Marusarzowi i Bugajskiemu. Pozostali giną jeszcze w murach jednostki. Pod koniec 1943r. ktoś doniósł na krakowskich policjantów z Policji Granatowej. Jeden z przekazów mówi o tym, że mjr Drożański przekazywał meldunki dla AK przez swojego fryzjera. Fryzjer ten został zdekonspirowany przez GESTAPO i złamany torturami. Około 40 policjantów zostało po kolei aresztowanych na komendzie przez GESTAPO, poddanych torturom i rozstrzelanych w płaszowskim obozie – do dziś nie wiadomo, gdzie znajdują się ich ciała. Świadkowie, którzy widzieli wywóz policjantów z Montelupich na egzekucję, mówili, że mieli zalana usta gipsem, żeby nie krzyczeli z bólu po zadanych im torturach. Byli bici i torturowani kilka dni i nocy. Mjr Drożański został tak skatowany przez GESTAPO, że nie był w stanie dojść o własnych siłach pod ścianę egzekucyjną. Niemcy z GESTAPO osobiście dokonali egzekucji.

Kolejnym miejsce z którym związany był nasz bohater to obecny budynek Komisariatu Policji w Gdowie przy ul. Rynek 32. Budynek ten został wybudowany w latach 20 XX wieku i od samego początku przeznaczony był dla policji. Do września 1939 roku stacjonowała tu Policja Państwowa a w okresie II wojny światowej siedzibę miała Policja Polska Generalnego Gubernatorstwa (niem. Polnische Polizei im Generalgouvernement), potocznie określana jako policja granatowa. To w tym budynku służbę w okresie II wojny światowej do roku 1943 pełnił Franciszek Ciulemba nasz bohater. Po wojnie siedzibę miała tutaj Milicja Obywatelska a od 1990 roku Policja. W chwili obecnej w budynku tym znajdują się tylko pomieszczenia służbowe Policji lecz wcześniej, a zwłaszcza w okresie II wojny światowej obok pomieszczeń służbowych były tu także mieszkania służbowe. W roku 2015 budynek przeszedł remont i został dostosowanych do obowiązujących w formacji standardów. Analizując stare zdjęcia jeszcze z okresu przedwojennego należy stwierdzić, że budynek z zewnątrz nie uległ zmianie, okna w ścianach jak były prawie 100 lat temu tak są i do tej pory. Nawet wejście z arkadą do budynku zachowało się do tej chwili. Również okrągłe okno nad drzwiami wydaje się być to samo jakie było w okresie wojny. Drzwi które wówczas były drewniane zastąpiono metalowymi. Porównując te dwa zdjęcia trudno powstrzymać wyobraźnię i uchronić się przed podróżą w czasie... . Na drugim zdjęciu przedstawiono budynek z okresu II wojny światowej i obecnie. Gdy dokładnie się przyjrzymy to widoczne jest charakterystyczne wejście do budynku.